1
00:00:22,000 --> 00:00:27,000
Dịch phụ đề: homesub.vn
facebook.com/homesub
Biên tập, dịch hardsub: tonthatduc

2
00:00:27,970 --> 00:00:30,300
Tôi đang đọc tờ Thời báo tài chính,

3
00:00:31,140 --> 00:00:33,810
có một câu chuyện nhỏ
chỉ có 2 đoạn văn, trong đó viết rằng...

4
00:00:33,890 --> 00:00:37,520
"Con người có thể chính là nguyên nhân
của sự tuyệt chủng trên diện rộng".

5
00:00:42,070 --> 00:00:43,120
Câu chuyện đó bị lấp
ở tận trang 6 hay 7 gì đó.

6
00:00:43,200 --> 00:00:45,100
Và tôi đã nghĩ,
(Louie Psihoyos
-đồng sáng lập Hội bảo tồn đại dương)

7
00:00:43,905 --> 00:00:44,905


8
00:00:45,110 --> 00:00:47,990
"Con người đang đối mặt
với vấn đề đó theo cách này đây".

9
00:00:49,820 --> 00:00:51,620
"Họ chẳng hề giải quyết vấn đề".

10
00:00:57,750 --> 00:00:59,080
Hãy kiểm tra điện thoại của bạn mà xem.

11
00:00:59,620 --> 00:01:02,500
Nếu bạn tới gần nơi này,
nó sẽ nhận được tín hiệu.

12
00:01:03,800 --> 00:01:05,460
Louie, anh bạn, anh khoẻ không?

13
00:01:06,050 --> 00:01:08,380
Tò mò chút nhé,
giờ anh đang có bao nhiêu máy quay?

14
00:01:08,470 --> 00:01:09,720
Ý anh là trên bàn tôi hay là...?

15
00:01:09,800 --> 00:01:10,840
Không không, trên người anh ấy.

16
00:01:10,930 --> 00:01:11,970
Trên người tôi à?

17
00:01:12,720 --> 00:01:14,430
Ít hơn 7, nhưng có lẽ nhiều hơn 2.

18
00:01:16,680 --> 00:01:19,730
Được rồi, chúng tôi đang đặt chỗ ở đây.

19
00:01:19,900 --> 00:01:22,440
1 máy quay trên mũ, 2 máy quay ở cúc áo,

20
00:01:22,520 --> 00:01:27,650
áo lót thể thao, 1 máy quay nắp chai,
một áo bảo hộ của hãng 5.11 có rung.

21
00:01:28,030 --> 00:01:29,280
- Bất cứ khi nào anh sẵn sàng.
- Được.

22
00:01:29,360 --> 00:01:32,740
Cô sẽ vào bây giờ, theo lối cửa chính.

23
00:01:32,820 --> 00:01:34,660
Và hãy chắc chắn rằng
không còn mấy cái dây nữa.

24
00:01:34,740 --> 00:01:35,910
Được.

25
00:01:36,580 --> 00:01:38,700
Bàn của cô sẽ xong sau 10 phút nữa.

26
00:01:38,960 --> 00:01:40,160
Được.

27
00:01:47,420 --> 00:01:48,960
<i>(Heather: Chúng tôi đã vào chỗ)</i>
Chúng tôi ăn cá tuyết.

28
00:01:52,218 --> 00:01:53,518
<i>Louie: Có quay phim không?</i>

29
00:01:53,800 --> 00:01:54,636
<i>Heather: Có.</i>

30
00:01:54,680 --> 00:01:57,930
Cả thịt bò Kobe
và một ít tôm nước ngọt nữa.

31
00:02:05,823 --> 00:02:07,823
Sao các bạn thạo về món sushi thế?

32
00:02:08,030 --> 00:02:09,240
Tôi đã lớn lên nhờ nó đấy.

33
00:02:09,360 --> 00:02:10,440
Cô ấy đưa tôi đến đây...

34
00:02:10,865 --> 00:02:12,365
Cả hai bạn có khẩu vị lạ đấy.

35
00:02:12,780 --> 00:02:13,990
Đúng vậy.

36
00:02:14,070 --> 00:02:15,740
Chúng tôi thử mạo hiểm chút, đúng vậy.

37
00:02:15,830 --> 00:02:18,910
Tôi bắt đầu ăn như 10 năm về trước,
<i>(Louie: Gọi món cá voi khi đã xong.)</i>

38
00:02:22,670 --> 00:02:25,380
<i>(Heather: Sắp xong rồi, chờ chút.)</i>
tôi đã ăn
rất nhiều sashimi ở nhà ông tôi.

39
00:02:25,460 --> 00:02:26,500
-Ồ, vậy à.
-Có lẽ chúng tôi ra ngoài chút.

40
00:02:35,059 --> 00:02:36,059
Và đây là món cá voi.

41
00:02:36,180 --> 00:02:37,300
Cảm ơn anh.

42
00:02:40,060 --> 00:02:42,350
Đây là sốt tamari đặc biệt của đầu bếp.

43
00:02:43,350 --> 00:02:44,980
Tôi không biết nữa.

44
00:02:45,060 --> 00:02:46,480
3 miếng, đã rõ.

45
00:02:46,940 --> 00:02:48,820
Hay rồi đó.

46
00:02:50,110 --> 00:02:53,110
Chủ nhân và đầu bếp của một trong những
nhà hàng sành điệu nhất nước Mỹ...

47
00:02:53,200 --> 00:02:55,660
đang phải đối mặt với
lời cáo buộc liên bang vào đêm nay,

48
00:02:55,740 --> 00:02:58,780
nguyên nhân là do đồ ăn
họ đưa ra phục vụ khách

49
00:02:58,870 --> 00:03:00,540
là những loài
đang trên bờ vực tuyệt chủng.

50
00:03:00,620 --> 00:03:02,290
Và phía sau tấm màn
của toàn bộ vụ này,

51
00:03:02,580 --> 00:03:05,370
các nhà làm phim đã sẵn sàng hành động.

52
00:03:09,870 --> 00:03:13,870
Sa mạc Gobi, Mông Cổ
1995

53
00:03:17,010 --> 00:03:18,300
Chúng tôi đang đi tới đó.

54
00:03:19,260 --> 00:03:22,060
Cái sọ này khá lớn đấy.

55
00:03:22,680 --> 00:03:26,060
Tôi đã viết 4 bài viết về sự tuyệt chủng

56
00:03:26,150 --> 00:03:27,230
được đăng trên tạp chí Địa lý quốc gia.

57
00:03:30,650 --> 00:03:32,900
Các bạn đi tới
những vùng đất đẹp tuyệt vời đó,

58
00:03:35,200 --> 00:03:37,910
ở đó đâu đâu cũng có
dấu vết của khủng long.

59
00:03:42,830 --> 00:03:45,790
<i>(Khủng long mẹ bảo vệ trứng)</i>
Và bạn nghĩ: "Chuyện này
đã xảy ra từ rất lâu trước đây rồi"

60
00:03:47,210 --> 00:03:51,000
"Vậy nếu ngay tại thời điểm này
chuyện đó vẫn đang xảy ra
và mọi người không hề hay biết thì sao?"

61
00:03:54,220 --> 00:03:57,550
Mỗi năm, có khoảng 1 trên 1 triệu loài

62
00:03:57,640 --> 00:03:59,430
bị đào thải tự nhiên.

63
00:04:01,350 --> 00:04:02,930
Trong vài thập kỉ tới,

64
00:04:03,270 --> 00:04:05,430
chúng ta sẽ khiến các loài vật
bị tuyệt chủng
(Tiến sĩ Stuart Pimm-nhà bảo tồn
sinh thái Đại học Tổng hợp Duke)

65
00:04:05,520 --> 00:04:08,060
với tốc độ nhanh hơn
hàng nghìn lần so với tự nhiên.

66
00:04:09,270 --> 00:04:10,770
Rất khó để dự đoán chính xác

67
00:04:10,860 --> 00:04:13,980
rằng chúng ta sẽ mất đi bao nhiêu loài.
(Tiến sĩ Michael Novacek,
phụ trách cố sinh vật học
Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Mỹ)

68
00:04:14,360 --> 00:04:16,110
Trong khoảng 100 năm nữa,

69
00:04:16,490 --> 00:04:19,950
chúng ta có thể mất tới
50% số loài vật trên Trái Đất.

70
00:04:22,740 --> 00:04:24,040
Tôi còn nhớ mình đã nghĩ,

71
00:04:24,120 --> 00:04:26,540
"Đây là câu chuyện vĩ đại nhất
trên thế giới".

72
00:04:28,790 --> 00:04:30,630
Cứ như chúng ta đang sống
trong một giai đoạn
giống như thời của loài khủng long,

73
00:04:31,340 --> 00:04:33,250
nhưng chúng ta có thể hành động
để thay đổi hậu quả.

74
00:04:38,950 --> 00:04:44,950
<b>CHẠY ĐUA VỚI TUYỆT CHỦNG</b>

75
00:04:56,780 --> 00:04:59,610
Bạn tôi vừa đưa tin ở vùng này.

76
00:04:59,700 --> 00:05:00,990
Roger.

77
00:05:01,070 --> 00:05:03,160
Cá voi xanh là thực thể sống lớn nhất

78
00:05:03,240 --> 00:05:04,870
từng tồn tại trên hành tinh này.

79
00:05:04,950 --> 00:05:06,750
Chúng lớn hơn mọi loài khủng long.

80
00:05:08,330 --> 00:05:11,130
Cũng như khủng long,
chúng đang trên bờ vực tuyệt chủng.

81
00:05:11,670 --> 00:05:12,840
Nó đang tới gần!

82
00:05:12,920 --> 00:05:14,210
Kia rồi!

83
00:05:15,630 --> 00:05:16,840
Nhìn nó kìa.

84
00:05:16,920 --> 00:05:18,260
Có một thời điểm trong lịch sử loài,

85
00:05:20,510 --> 00:05:22,010
cá voi bị săn bắn
đến mức gần như tuyệt chủng.

86
00:05:22,390 --> 00:05:24,600
Số lượng loài chỉ còn lại khoảng 2%.

87
00:05:25,350 --> 00:05:27,890
Giờ thì chúng đang bị tàn sát
bởi giao thông tàu thuyền.

88
00:05:28,600 --> 00:05:29,640
Đi theo nó đi.

89
00:05:30,350 --> 00:05:31,560
Nó đang rẽ phải.

90
00:05:31,650 --> 00:05:32,690
Sang phải.

91
00:05:32,770 --> 00:05:34,900
Tôi hi vọng
nếu mình có thể cho mọi người thấy

92
00:05:34,980 --> 00:05:37,190
vẻ đẹp của những loài vật này,

93
00:05:38,900 --> 00:05:40,360
thì chúng sẽ có một cơ hội được bảo vệ.

94
00:05:58,800 --> 00:06:01,050
Một trong những điều ấn tượng
về cá voi xanh

95
00:06:01,840 --> 00:06:04,720
là chúng phát ra âm thanh lớn nhất
trong thế giới muôn loài.

96
00:06:05,310 --> 00:06:06,560
Nhưng bạn không thể nghe thấy
những âm thanh đó,

97
00:06:07,640 --> 00:06:09,770
vì nó ở dưới ngưỡng âm thanh
ta có thể nghe được.

98
00:06:14,360 --> 00:06:16,770
Chúng ta nhìn ngắm thế giới
qua đôi mắt và đôi tai,

99
00:06:16,860 --> 00:06:18,280
và bạn sẽ nghĩ "Ồ, hết rồi".

100
00:06:19,190 --> 00:06:20,940
"Trên đời chỉ có những thứ
mà ta có thể nhìn thấy đó thôi".

101
00:06:24,660 --> 00:06:27,240
Nhưng nơi nào
cũng ẩn chứa một thế giới ngầm.

102
00:06:30,830 --> 00:06:32,710
Tôi muốn làm cho mọi người
thấy thế giới đó.

103
00:06:59,440 --> 00:07:00,980
Chúng tôi xuống thuyền,

104
00:07:01,610 --> 00:07:04,530
và người thợ lặn này
tiến đến chỗ phiên dịch của tôi và nói,

105
00:07:04,610 --> 00:07:06,820
"Ông đưa tôi 500 USD được chứ?"

106
00:07:06,910 --> 00:07:09,280
"Tôi đã tìm thấy chiếc phao này.
Phần thưởng cho việc đó là 500 USD".

107
00:07:09,370 --> 00:07:11,580
"Nó phải được đưa về Mỹ".

108
00:07:14,210 --> 00:07:15,330
Và tôi nói, "Chờ chút".

109
00:07:15,420 --> 00:07:16,460
"Để tôi xem cái phao này một chút đã".

110
00:07:17,880 --> 00:07:19,960
Sau đó tôi xem xét nó, và trên đó có ghi

111
00:07:20,050 --> 00:07:22,920
"Hãy đưa về cho Chris Clark,
Phòng thí nghiệm sinh vật học Cornell."

112
00:07:23,010 --> 00:07:24,130
Tôi nói rằng "Tôi biết người này".

113
00:07:30,930 --> 00:07:33,980
Chris là người đã mở đường
cho những phương pháp mới
trong việc ghi hình và ghi âm cá voi

114
00:07:34,060 --> 00:07:35,100
trong suốt 30 năm qua.

115
00:07:36,310 --> 00:07:38,400
Về cơ bản, anh ấy đã chứng tỏ rằng
những sinh vật này

116
00:07:38,480 --> 00:07:40,320
có thể nghe thấy nhau
dù ở cách xa trong lòng đại dương.

117
00:07:42,400 --> 00:07:44,570
Vì vậy, với cá nhân tôi,
việc tìm thấy chiếc phao này

118
00:07:44,650 --> 00:07:46,070
cũng giống như khám phá ra thông điệp
trong một chiếc chai lênh đênh vậy.

119
00:07:49,410 --> 00:07:51,790
Chúng tôi đã tạo nên
những hệ thống ghi hình này.

120
00:07:52,790 --> 00:07:56,290
Chúng tôi thả chúng xuống nước,
và chúng sẽ ghi hình liên tục.

121
00:07:57,710 --> 00:08:01,670
Cá voi, cá heo,
bất kì thứ gì thuộc về đại dương kia
(Tiến sĩ Christopher W. Clark
Nhà khoa học cao cấp
Chương trình nghiên cứu âm sinh học Cornell)

122
00:08:01,750 --> 00:08:03,050
chúng tôi đều cố gắng ghi lại.

123
00:08:05,590 --> 00:08:07,010
Và rồi, lần đầu tiên,

124
00:08:07,470 --> 00:08:10,970
tôi biết có một chú cá voi xanh
đang cất lên bài hát ở gần đó.

125
00:08:11,430 --> 00:08:15,430
Tôi có thể nhìn thấy chúng qua màn hình,
nhưng không thể nghe thấy chúng.

126
00:08:17,230 --> 00:08:20,190
Vậy bạn cần phải làm sao?
Bạn phải cho tốc độ nhanh hơn.

127
00:08:23,990 --> 00:08:26,150
Và rồi tôi nổi hết da gà lên,

128
00:08:26,360 --> 00:08:27,610
và cảm thấy

129
00:08:28,280 --> 00:08:30,320
"Chà, chuyện này quá tuyệt vời".

130
00:08:37,420 --> 00:08:39,370
Chúng ta càng lắng nghe

131
00:08:39,460 --> 00:08:41,250
những phần khác nhau
của hành tinh này nhiều hơn,

132
00:08:43,760 --> 00:08:47,420
thì càng thấy rằng
dù là Bắc Băng Dương đóng băng lạnh lẽo,

133
00:08:47,880 --> 00:08:51,800
hay rừng rậm sâu thẳm nơi Trung Phi,

134
00:08:52,560 --> 00:08:54,220
cả thế giới đều đang hát vang.

135
00:08:56,480 --> 00:08:59,060
Lách cách, ken két, xì xào, thùm thụp.

136
00:09:01,060 --> 00:09:02,650
Nhưng chúng ta đã ngừng lắng nghe.

137
00:09:10,570 --> 00:09:12,740
Phòng thí nghiệm sinh vật học Cornell

138
00:09:12,830 --> 00:09:16,200
có kho lưu trữ âm thanh
các loài vật lớn nhất trên hành tinh.

139
00:09:18,120 --> 00:09:20,290
Họ đã sưu tập chúng từ những năm 1930.

140
00:09:21,920 --> 00:09:24,300
Vì vậy, lượng âm thanh ở đó

141
00:09:24,470 --> 00:09:27,430
trải rộng từ các loài vật to lớn nhất
từng sống trên Trái Đất

142
00:09:28,560 --> 00:09:30,600
cho đến những loài côn trùng bé xíu.

143
00:09:34,850 --> 00:09:36,520
Đây là một bản ghi âm tiếng hót

144
00:09:37,270 --> 00:09:40,150
của một chú chim  'o'o đực
ở Kaua'i đang hót.

145
00:09:42,860 --> 00:09:44,490
Loài chim này sống có đôi trọn đời,

146
00:09:45,110 --> 00:09:47,070
nên chắc hẳn nó đang hót đôi
với bạn đời của mình.

147
00:09:47,160 --> 00:09:49,870
Con chim đực cất tiếng hót,
và rồi con cái sẽ hoà giọng theo.

148
00:09:52,500 --> 00:09:54,160
Đây là giọng của con chim đực.

149
00:09:54,790 --> 00:09:56,000
Không có lời đáp lại.

150
00:09:57,670 --> 00:09:59,840
Một lần nữa,
đây lại là tiếng hót của con chim đực.

151
00:10:01,800 --> 00:10:04,130
Đó là tiếng hót của một chú chim đực

152
00:10:04,670 --> 00:10:06,260
hót tìm một con chim cái,

153
00:10:07,260 --> 00:10:08,260
con chim sẽ chẳng bao giờ đến.

154
00:10:11,010 --> 00:10:13,100
Nó hoàn toàn cô đơn.

155
00:10:16,100 --> 00:10:17,810
Và giờ giọng hót của nó cũng đã tắt lịm.

156
00:10:21,610 --> 00:10:23,690
Trong suốt quãng thời gian
của bộ sưu tập này,

157
00:10:24,740 --> 00:10:25,860
khoảng thời gian 70 năm,

158
00:10:26,860 --> 00:10:30,530
đã có nhiều thanh âm từng được ghi lại
nay đã tuyệt chủng.

159
00:10:32,450 --> 00:10:35,790
Vậy nên kho lưu trữ
là một bằng chứng sống

160
00:10:35,870 --> 00:10:39,670
cho sự tuyệt chủng diện rộng
đang diễn ra.

161
00:10:50,930 --> 00:10:53,560
Trong lịch sử, có 5 cuộc đại tuyệt chủng
từng xảy ra trên hành tinh này.

162
00:10:54,930 --> 00:10:56,140
Gồm có cuộc đại tuyệt chủng Ordovic,

163
00:10:57,940 --> 00:10:59,020
Devon,

164
00:11:00,770 --> 00:11:02,020
Permi...

165
00:11:03,780 --> 00:11:05,360
rồi tới cuộc tuyệt chủng Trias-Jura,

166
00:11:06,700 --> 00:11:08,240
và rồi là cuộc tuyệt chủng K-t

167
00:11:09,030 --> 00:11:10,780
thứ đã tiêu diệt loài khủng long.

168
00:11:12,780 --> 00:11:16,000
Rất khó để hiểu rõ
về những khoảng thời gian này

169
00:11:16,710 --> 00:11:19,420
trong lịch sử 4,6 tỉ năm của Trái Đất.

170
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
Nhưng nếu bạn đào sâu
vào lịch sử của Trái Đất

171
00:11:23,170 --> 00:11:25,550
và chia nó
thành một cái đồng hồ với 24 giờ,

172
00:11:27,090 --> 00:11:28,420
thì con người sẽ ở đâu
trong chiếc đồng hồ đó?

173
00:11:30,180 --> 00:11:32,760
Vài giây trước khi tới nửa đêm.
Chỉ vậy thôi.

174
00:11:33,970 --> 00:11:35,760
Chúng ta là những kẻ mới đến nơi này.

175
00:11:36,980 --> 00:11:38,310
Những thứ mà chúng ta thấy được hiện nay

176
00:11:38,311 --> 00:11:39,454
Tiến sĩ Kirk Johnson-Giám đốc
Bảo tàng Lịch sử tự nhiên quốc gia

177
00:11:39,480 --> 00:11:40,850
được gọi là thế Nhân Sinh,
một kỷ nguyên mới.

178
00:11:42,940 --> 00:11:44,940
Thế Nhân Sinh
có nghĩa là kỷ nguyên của con người.

179
00:11:46,610 --> 00:11:50,450
Đó là khi nhân tố con người
coi chính mình như một dấu ấn

180
00:11:50,530 --> 00:11:52,320
khi ghi lại tiến trình lịch sử
cho tương lai.

181
00:11:54,990 --> 00:11:56,700
65 triệu năm trước,

182
00:11:57,200 --> 00:11:59,620
một thiên thạch đã lao vào Trái Đất,

183
00:11:59,710 --> 00:12:01,460
và gây ra sự tuyệt chủng
của loài khủng long.

184
00:12:03,420 --> 00:12:05,290
Khi đợt đại tuyệt chủng thứ 6 tới,

185
00:12:05,750 --> 00:12:09,840
chúng ta rất dễ dàng
xác định nguyên nhân.

186
00:12:11,890 --> 00:12:13,890
Loài người đã trở thành
mảnh thiên thạch đó.

187
00:12:22,320 --> 00:12:24,030
Giờ chúng ta đang ở điểm tận cùng
của giới hạn,

188
00:12:24,530 --> 00:12:26,240
giờ hoặc là đã quá trễ,

189
00:12:27,280 --> 00:12:30,160
hoặc mới chỉ là khởi đầu
của một hành động.

190
00:12:31,200 --> 00:12:34,080
Vậy là có 2 miếng thịt cá voi
và 1 miếng thịt ngựa.

191
00:12:34,170 --> 00:12:35,500
Ở nhà hàng Hump,

192
00:12:36,170 --> 00:12:37,960
chúng tôi biết họ đang bán thịt cá voi.

193
00:12:39,420 --> 00:12:41,210
Nhưng còn có chuyện gì đó
khủng khiếp hơn đang diễn ra.

194
00:12:44,930 --> 00:12:47,430
Chúng tôi nghe nói
việc lên nắm quyền của Obama

195
00:12:47,510 --> 00:12:50,060
có quan hệ hết sức mật thiết
với người Nhật

196
00:12:50,260 --> 00:12:51,640
về việc tái thiết lập
mạng lưới buôn bán thịt cá voi.

197
00:12:54,440 --> 00:12:56,560
Và tôi nghĩ:
"Nếu chúng tôi có thể chứng minh

198
00:12:56,650 --> 00:12:58,310
"rằng loại cá voi đang có nguy cơ
tuyệt chủng kia đang được bày bán"

199
00:12:58,400 --> 00:13:00,110
"trên các bờ biển của nước Mỹ, "

200
00:13:00,480 --> 00:13:01,900
"chúng tôi sẽ ngăn chặn
những hành động đó".

201
00:13:02,190 --> 00:13:04,280
"Dừng giết hại! Ngừng gây chết chóc".
(Ngày 12/03/2010
4 ngày sau khi nhà hàng Hump bị khám xét)

202
00:13:04,360 --> 00:13:06,780
"Nhà hàng Hump có tội"

203
00:13:07,820 --> 00:13:09,490
Cộng đồng vì động vật đã lên tiếng,

204
00:13:09,580 --> 00:13:11,120
nhưng nhà hàng đó đã không bị đóng cửa.

205
00:13:14,580 --> 00:13:16,580
Có một người đàn ông
tôi chưa từng nghe tên,

206
00:13:17,460 --> 00:13:18,710
tên ông ấy là Ady Gil.

207
00:13:19,920 --> 00:13:22,670
Ông lấy một số thiết bị ra
và để trước nhà hàng Hump

208
00:13:22,960 --> 00:13:23,960
khi mọi người đang ra vào.

209
00:13:24,420 --> 00:13:25,800
Ông đang làm gì vậy?

210
00:13:25,880 --> 00:13:26,970
Tôi đang phản đối.

211
00:13:27,510 --> 00:13:31,350
Hôm qua có khoảng 200 người
phản đối ở đây.

212
00:13:31,430 --> 00:13:33,020
Và tôi nghĩ, anh biết đấy,

213
00:13:33,100 --> 00:13:35,140
phải có ai đó tiếp tục gây áp lực chứ.

214
00:13:35,560 --> 00:13:37,890
Nếu bạn theo dõi Giải thưởng viện hàn lâm
và giải Quả cầu vàng,

215
00:13:37,980 --> 00:13:40,520
thì đó là những màn hình của ông ấy,
đó là cách ông ấy trình chiếu.

216
00:13:42,280 --> 00:13:44,780
Và rồi có một xe Ferrrari
đỗ ngay cạnh xe van,

217
00:13:45,070 --> 00:13:47,400
và chủ nhân chiếc xe đi ra nói với Ady,

218
00:13:47,780 --> 00:13:49,240
"Ông định làm thế này đến bao giờ?"

219
00:13:49,570 --> 00:13:51,910
Anh ta nghĩ tôi chỉ là một gã
cầu bơ cầu bất nào đó, anh biết đấy,

220
00:13:51,990 --> 00:13:53,290
kiểu người sẽ chỉ ở đây
1 hay 2 ngày thôi ấy.

221
00:13:53,370 --> 00:13:54,660
Tôi nói, "Nghe này anh bạn, "

222
00:13:54,750 --> 00:13:57,080
"Tôi có thể ở lại đây 1 tháng,
2 tháng, 1 năm hay thế nào cũng được."

223
00:13:57,460 --> 00:14:00,290
"Còn anh có thể chịu được bao lâu
khi tôi ở đây?"

224
00:14:01,210 --> 00:14:03,090
10 ngày sau, nhà hàng đóng cửa.

225
00:14:05,090 --> 00:14:07,010
Đối với tôi, đó là một thời khắc tuyệt đẹp.

226
00:14:07,380 --> 00:14:08,760
Tất cả mọi người đã về nhà.

227
00:14:09,090 --> 00:14:11,180
Chỉ duy nhất người đàn ông này,
với khuôn mặt rạng rỡ,

228
00:14:11,510 --> 00:14:13,970
ông ấy đã giữ lửa cho cả dự án này.

229
00:14:15,270 --> 00:14:18,140
Đóng cửa đi!

230
00:14:24,070 --> 00:14:27,110
Trên thế giới này có hàng nghìn người

231
00:14:28,320 --> 00:14:32,450
sẵn sàng, và có thể thay đổi cả
sự nghiệp của mình để cứu các loài vật.

232
00:14:37,080 --> 00:14:39,540
Họ đi tới những nơi tối tăm nhất,
khủng khiếp nhất,

233
00:14:39,620 --> 00:14:41,790
nguy hiểm nhất trên hành tinh.

234
00:14:41,960 --> 00:14:43,960
Hãy bảo vệ cá mập! Hãy bảo vệ cá mập!

235
00:14:44,050 --> 00:14:46,420
Hơn 800 nhà hoạt động
vì môi trường đã bị giết

236
00:14:46,670 --> 00:14:47,920
chỉ trong vòng 1 thập kỷ qua.

237
00:14:49,220 --> 00:14:50,880
Những người này đang làm
một công việc khó khăn,

238
00:14:51,760 --> 00:14:53,680
mà chúng ta chẳng bao giờ
được nghe nói về họ. Họ không phải
là những cái tên thường thấy.

239
00:14:55,520 --> 00:14:58,140
Shawn Heinrichs
Tôi sống tại Boulder, Colorado.

240
00:14:58,270 --> 00:15:00,390
Bạn không thể tìm được nơi nào
mang tính lục địa hơn Colorado.

241
00:15:01,440 --> 00:15:03,810
Và tôi nhận ra rằng có một nhà hoạt động
vì đại dương tuyệt vời

242
00:15:05,230 --> 00:15:06,570
sống ngay ở gần đây.

243
00:15:07,400 --> 00:15:09,900
Anh đã bỏ việc khi đang giữ chức vụ
giám đốc tài chính
cho một công ty công nghệ

244
00:15:10,360 --> 00:15:12,070
để có thể bảo vệ
những loại động vật đang bị nguy hiểm.

245
00:15:13,830 --> 00:15:16,330
Shawn đang làm một vài công việc
tuyệt vời mang tính đột phá
nhất trên thế  giới

246
00:15:16,490 --> 00:15:18,910
mà tôi từng được thấy.

247
00:15:20,790 --> 00:15:24,920
Isla Mujeres là hòn đảo
săn cá mập rộng lớn nhất

248
00:15:25,290 --> 00:15:26,960
ở bờ biển phía đông Mexico.

249
00:15:27,670 --> 00:15:29,760
Mỗi ngày, ít nhất 20,
đó là ít nhất, thuyền câu

250
00:15:29,840 --> 00:15:31,970
đang săn tìm cá mập.
(Shawn Heinrichs
nhà bảo vệ môi trường biển)

251
00:15:32,800 --> 00:15:34,140
Shawn đã góp phần biến nơi săn bắt này

252
00:15:34,890 --> 00:15:36,720
thành một trong những nơi
tuyệt nhất trên thế giới,

253
00:15:36,810 --> 00:15:38,220
nơi bạn có thể đến ngắm nhìn cá mập.

254
00:15:40,140 --> 00:15:42,390
Giờ chúng ta đã có cộng đồng
những cựu thợ săn cá mập,

255
00:15:42,810 --> 00:15:45,020
họ đã kiếm được nhiều tiền hơn
nhờ việc dẫn tour cho du khách

256
00:15:45,150 --> 00:15:46,690
đi bơi với cá mập.

257
00:15:46,770 --> 00:15:48,400
Số tiền đó nhiều hơn
việc lên tàu đi săn chúng.

258
00:15:50,190 --> 00:15:51,320
Đơn giản đó là bài toán kinh tế.

259
00:15:55,200 --> 00:15:57,740
Shawn thường làm việc
với bạn của anh, Paul Hilton,

260
00:15:57,950 --> 00:15:59,290
một nhiếp ảnh gia chuyên điều tra.

261
00:15:59,870 --> 00:16:02,750
Họ không thể nào ngừng việc
đưa mình vào những tình huống nguy hiểm.

262
00:16:02,870 --> 00:16:03,870
Thiên đường của những kẻ thích phượt.

263
00:16:04,330 --> 00:16:05,500
Paul là một nhiếp ảnh gia.

264
00:16:06,040 --> 00:16:08,210
Giống như tôi, anh ấy tập trung
vào lĩnh vực những loài động vật
đang trên bờ tuyệt chủng.

265
00:16:09,630 --> 00:16:10,920
Anh ấy rất giỏi trong lĩnh vực của mình.

266
00:16:13,300 --> 00:16:17,510
Paul và Shawn đang nỗ lực để cảnh tỉnh
về hiện tượng buôn bán động vật quý hiếm.

267
00:16:18,220 --> 00:16:20,520
Chúng ta sẽ phơi bày mọi việc,
phải không?

268
00:16:20,600 --> 00:16:23,480
Shawn rất nhiệt tình.
Tôi rất thích sự nhiệt huyết của anh ấy.

269
00:16:23,560 --> 00:16:25,900
Anh ấy nói rất nhiều
khi chúng tôi đang lên kế hoạch.

270
00:16:25,980 --> 00:16:27,230
Lúc nào tôi cũng có vấn đề gì đó
(Paul Hilton-Phóng viên ảnh)

271
00:16:27,320 --> 00:16:28,980
phải đến gặp anh ấy và nói,
"Anh bạn, giải quyết đi".

272
00:16:29,070 --> 00:16:30,230
Tôi nghĩ đó là chất Mỹ trong anh ấy.

273
00:16:30,570 --> 00:16:32,490
Tôi đang đi. Tôi sẽ bị phân tâm mất.

274
00:16:34,740 --> 00:16:36,320
Trong rất nhiều trường hợp
chúng tôi gặp phải,

275
00:16:36,410 --> 00:16:37,820
đi thành đội luôn tốt hơn.

276
00:16:37,910 --> 00:16:39,280
Bởi vì bạn sẽ gặp phải các tình huống

277
00:16:39,950 --> 00:16:41,790
mà bạn phải bắt được
các khoảnh khắc bằng camera.

278
00:16:41,950 --> 00:16:43,370
Và bạn sẽ phải chụp ảnh chúng.

279
00:16:43,580 --> 00:16:45,040
Khi đó sẽ không có ai ở sau lưng
để trông chừng cho bạn cả.

280
00:16:45,120 --> 00:16:46,580
Hỏi xem nhà vệ sinh ở đâu đi.
Nhà vệ sinh ở đâu?

281
00:16:46,670 --> 00:16:48,130
Paul và Shawn có các loại công nghệ.

282
00:16:48,210 --> 00:16:50,210
Họ có máy quay đeo quanh cổ,

283
00:16:50,300 --> 00:16:52,170
và mọi người đều nghĩ rằng
họ sẽ phải đưa máy lên mắt

284
00:16:52,260 --> 00:16:53,880
để ngắm và chụp.

285
00:16:53,970 --> 00:16:55,510
Nhưng thật ra đó là máy quay phim

286
00:16:55,590 --> 00:16:57,260
và lúc nào máy cũng đang quay.

287
00:16:57,350 --> 00:16:58,430
Có nhiều thật.

288
00:16:59,760 --> 00:17:03,850
Đây là Jaws à,
phim Jaws (Hàm cá mập) ấy?

289
00:17:05,310 --> 00:17:06,650
Đừng làm nó xê dịch nhiều, Shawn.

290
00:17:06,730 --> 00:17:08,270
Được. Ấn tượng thật đấy.

291
00:17:08,360 --> 00:17:10,440
Tôi không biết anh thì sao,
nhưng đây là nơi nhiều vây cá nhất
mà tôi từng thấy.

292
00:17:10,520 --> 00:17:11,690
Sao anh biết về chỗ này?

293
00:17:11,780 --> 00:17:12,820
Về cơ bản thì là Facebook.

294
00:17:13,070 --> 00:17:14,190
Tôi có bạn, đồng nghiệp...

295
00:17:14,900 --> 00:17:16,780
Chúng tôi cứ vậy mà tới đó thôi.

296
00:17:16,860 --> 00:17:17,860
Wow.

297
00:17:18,780 --> 00:17:20,080
Các anh đã ở đó trong bao lâu?

298
00:17:20,160 --> 00:17:21,280
10, 15 phút.

299
00:17:21,490 --> 00:17:23,370
Anh làm tất cả những điều này
chỉ trong 10, 15 phút thôi sao?

300
00:17:23,450 --> 00:17:24,450
Đúng vậy.

301
00:17:25,370 --> 00:17:26,960
Ồ.

302
00:17:27,210 --> 00:17:28,210
Paul, chúng ta sắp tới chưa?
(Hồng Kông)

303
00:17:28,290 --> 00:17:29,670
Rồi, ở toà nhà tiếp theo.

304
00:17:30,710 --> 00:17:32,210
Tôi đã không nghĩ rằng
việc mua bán trái phép

305
00:17:32,300 --> 00:17:33,960
lại công khai như vậy.

306
00:17:37,430 --> 00:17:39,180
Bạn có thể xuống phố

307
00:17:39,930 --> 00:17:42,680
và các cửa hàng trên phố
sẽ bán đầy các động vật quý hiếm.
<i>(Đồi mồi)</i>

308
00:17:42,970 --> 00:17:44,140
Nhìn này.

309
00:17:44,430 --> 00:17:46,180
Không chỉ là vây cá mập.

310
00:17:46,810 --> 00:17:48,560
Loài động vật quý hiếm nào trên thế giới
<i>(Ngà voi chạm trổ)</i>

311
00:17:48,650 --> 00:17:50,360
cũng được bán ở đó.

312
00:17:54,110 --> 00:17:56,070
Với sự bùng nổ nhu cầu tại Trung Quốc

313
00:17:56,150 --> 00:17:57,150
về súp vây cá mập,

314
00:17:57,860 --> 00:18:00,240
dự tính mỗi ngày
có khoảng 250.000 con cá mập

315
00:18:00,370 --> 00:18:03,330
đã bị bắt để lấy vây.

316
00:18:05,330 --> 00:18:06,790
Có lẽ không có loài vật nào

317
00:18:06,870 --> 00:18:08,830
minh hoạ điển hình
cho tình hình đại dương hiện nay

318
00:18:08,920 --> 00:18:10,080
tốt hơn cá mập.

319
00:18:10,670 --> 00:18:13,040
Cá mập đã tồn tại
còn sớm hơn khủng long.

320
00:18:13,380 --> 00:18:16,010
Chúng đã sống sót
qua 4 cuộc đại tuyệt chủng.

321
00:18:18,090 --> 00:18:21,470
Và với chỉ 1 thế hệ
chúng ta đang sống hiện nay,

322
00:18:21,890 --> 00:18:24,470
chúng ta đã tiêu diệt
khoảng 90% số cá thể trong loài cá mập.

323
00:18:27,980 --> 00:18:30,440
Tôi đi theo 1 nhóm săn vây cá mập

324
00:18:30,520 --> 00:18:32,440
tại Indonesia,
họ di chuyển từ nơi này sang nơi khác.

325
00:18:34,860 --> 00:18:35,860
Và rồi, một buổi sáng,

326
00:18:36,400 --> 00:18:38,490
tôi thấy có gì đó
đang phản chiếu dưới rặng san hô,

327
00:18:38,570 --> 00:18:39,700
ở vùng nước nông.

328
00:18:41,780 --> 00:18:43,490
Và điều tôi phát hiện ra
thật sự quá khủng khiếp.

329
00:18:46,700 --> 00:18:49,290
Một con cá mập nhám màu hung xinh đẹp,

330
00:18:49,370 --> 00:18:50,750
nhưng vây đã bị cắt hết.

331
00:18:52,590 --> 00:18:54,500
Nó đang cố bơi, nhưng không thể.

332
00:18:54,590 --> 00:18:57,170
Cảnh tượng đó thật đau lòng.

333
00:18:57,260 --> 00:18:59,260
Vì thực tế chính là như vậy đấy.

334
00:18:59,340 --> 00:19:01,430
Đó là điều mà không ai hiểu.

335
00:19:10,743 --> 00:19:12,743
Nhà máy chế biến vây cá mập lớn nhất

336
00:19:12,923 --> 00:19:15,423
ở đằng sau chúng ta, khoảng 200m...

337
00:19:16,537 --> 00:19:17,537
Tôi đã gọi điện cho gã này.

338
00:19:17,780 --> 00:19:20,030
Rồi, giờ chúng ta sẽ... Liệu chúng ta
có cơ may vào được đó không?

339
00:19:20,610 --> 00:19:21,610
Tôi có ám hiệu liên lạc.

340
00:19:22,030 --> 00:19:23,280
Được rồi.

341
00:19:23,370 --> 00:19:24,620
Shawn có một người phiên dịch.

342
00:19:27,200 --> 00:19:28,450
Tôi không muốn nói tên cô ấy,

343
00:19:28,540 --> 00:19:30,910
nhưng cô ấy đang làm
một công việc ngầm tại Trung Quốc

344
00:19:31,000 --> 00:19:32,620
đã được vài chục năm nay.

345
00:19:33,880 --> 00:19:36,000
Nơi đầu tiên
cô ấy đưa chúng tôi tới là một nơi

346
00:19:36,090 --> 00:19:37,880
mà trước đó họ đã không thể vào.

347
00:19:39,550 --> 00:19:42,130
Về cơ bản, đây là siêu thị Walmart
chuyên về những loài động vật quý hiếm

348
00:19:42,220 --> 00:19:43,220
tại Hong Kong.

349
00:19:46,760 --> 00:19:47,930
Nhiều năm qua,

350
00:19:48,310 --> 00:19:50,310
tôi thực sự đã rất cố gắng
để vào trong đó.

351
00:19:51,100 --> 00:19:52,690
Paul và các bạn của anh ấy cũng vậy.

352
00:19:52,770 --> 00:19:55,940
Và chúng tôi đã có cơ hội
được bước vào đó khoảng 30 giây.

353
00:19:56,020 --> 00:19:57,070
Này!

354
00:19:57,150 --> 00:19:58,230
-Có chuyện gì vậy?
-Sao mày vẫn ở đây?

355
00:20:00,450 --> 00:20:01,950
Tao đã bảo không quay phim mà!

356
00:20:02,240 --> 00:20:04,450
Nhân viên luôn bước ra
và đuổi chúng tôi,

357
00:20:04,740 --> 00:20:06,490
ông ta dọa sẽ gọi cảnh sát.

358
00:20:06,580 --> 00:20:08,660
Dùng tay, dao rựa,

359
00:20:08,950 --> 00:20:10,750
họ đá chúng tôi ra khỏi cửa và nói
"Đừng bao giờ quay lại".

360
00:20:14,710 --> 00:20:15,880
Chúng ta sẽ làm thế này.

361
00:20:15,960 --> 00:20:17,590
Chúng ta có sẵn một ô tô đang chờ
với đầy đủ thiết bị.

362
00:20:18,340 --> 00:20:20,550
Tôi đã mang vài cộng sự tới, những người
từng làm trong vụ nhà hàng Hump.

363
00:20:21,340 --> 00:20:23,220
Heather Rally, cô ấy
làm những công việc ngầm cho chúng tôi.

364
00:20:24,010 --> 00:20:25,010
Và Charles Hambleton,

365
00:20:25,090 --> 00:20:27,720
anh ấy là đạo diễn
trong những phi vụ ngầm như thế này.

366
00:20:27,810 --> 00:20:29,760
Trong con phố kia, ở bên phải à?

367
00:20:29,850 --> 00:20:31,430
Chúng tôi đã tạo ra một vỏ bọc.

368
00:20:31,850 --> 00:20:33,890
Chúng tôi giả vờ như mình đang tham gia
vào một tour du lịch ẩm thực,

369
00:20:34,060 --> 00:20:36,350
và đang tìm những sản phẩm tuyệt vời.

370
00:20:36,480 --> 00:20:37,520
Tôi nghĩ chúng ta nên làm theo kế hoạch.

371
00:20:37,610 --> 00:20:39,770
Chúng ta sẽ là những du khách
đầy hứng thú

372
00:20:39,860 --> 00:20:42,240
tới đây để học hỏi và chụp ảnh.

373
00:20:42,320 --> 00:20:43,990
Bạn sẽ gặp rắc rối

374
00:20:44,070 --> 00:20:45,320
không thể tưởng tượng nổi

375
00:20:45,410 --> 00:20:47,370
nếu bạn dùng máy quay nút áo
ở Trung Quốc.

376
00:20:47,450 --> 00:20:48,530
Nếu vì một lý do nào đó,

377
00:20:48,620 --> 00:20:50,160
chúng ta gặp phải những người
đeo phù hiệu và mặc đồng phục,

378
00:20:50,240 --> 00:20:52,290
thì hãy bỏ hết những thứ này đi.

379
00:20:52,370 --> 00:20:54,330
Cứ bứt chúng ta khỏi áo
rồi ném qua tường.

380
00:20:57,786 --> 00:20:59,786
Tôi sẽ chụp một tấm ảnh cửa hàng.

381
00:20:59,930 --> 00:21:02,010
Đi thẳng vào đi, vào trong đi.

382
00:21:02,090 --> 00:21:03,340
Chào.

383
00:21:22,282 --> 00:21:24,282
Các vị làm việc gì với đồ hải sản?

384
00:21:24,570 --> 00:21:26,660
Chúng tôi chuẩn bị
mở một cửa hàng hải sản.

385
00:21:27,200 --> 00:21:29,000
-Kiểu nhà hàng như thế nào?
-Chúng tôi mở một cửa hàng hải sản.

386
00:21:29,200 --> 00:21:31,210
Ở cửa hàng của chúng tôi,

387
00:21:31,290 --> 00:21:34,960
chủ yếu có cá ngừ, cá marlin và cá kiếm.

388
00:21:35,040 --> 00:21:37,040
Họ muốn được thấy thứ gì đó thú vị hơn.

389
00:21:37,420 --> 00:21:40,510
Vì các du khách Trung Quốc và châu Á

390
00:21:40,590 --> 00:21:42,760
đã chiếm tỉ trọng lớn trong doanh thu
của chúng tôi. Hơn 50%.

391
00:21:44,340 --> 00:21:45,800
Chúng ta đi thôi,
có lẽ chúng ta nên đi thôi.

392
00:21:45,890 --> 00:21:46,930
-Được rồi, lại đây...
-Không, không.

393
00:21:49,100 --> 00:21:51,100
Tôi sẽ dẫn các vị xem quanh đây.

394
00:21:54,190 --> 00:21:56,480
- Tuyệt thật đấy.
- Ừ.

395
00:22:00,150 --> 00:22:01,650
Tôi thực sự rất cần đi vệ sinh.

396
00:22:01,740 --> 00:22:02,900
Nhà vệ sinh đây.

397
00:22:02,990 --> 00:22:04,740
Cảm ơn, cảm ơn anh.

398
00:22:13,770 --> 00:22:15,270
Thật khó câu cá mập, các ông biết không.

399
00:22:15,669 --> 00:22:17,669
Nếu bắt được cá mập,
mọi bộ phận của con cá mập

400
00:22:18,700 --> 00:22:20,700
đều bán được tiền.

401
00:22:20,959 --> 00:22:22,959
Nên chúng tôi không vứt
một miếng thịt nào của con cá mập.

402
00:22:24,810 --> 00:22:26,810
Nhưng rất nhiều bọn bảo vệ môi trường

403
00:22:26,934 --> 00:22:28,934
chúng không hiểu
ngành công nghiệp của chúng tôi.

404
00:22:29,343 --> 00:22:30,743
Bọn chúng nghĩ rằng

405
00:22:30,762 --> 00:22:32,762
chúng tôi chỉ lấy vây rồi thả cá mập

406
00:22:33,821 --> 00:22:35,821
xuống biển và để nó chết mòn dưới đó.

407
00:22:36,724 --> 00:22:37,624
Các ông biết không, rất tệ.

408
00:22:37,664 --> 00:22:39,664
Nhưng đó không phải sự thật.

409
00:22:39,934 --> 00:22:41,934
Đoạn phim đó do bọn bảo vệ môi trường
tự làm ra.

410
00:22:42,690 --> 00:22:43,780
Phải.

411
00:22:44,600 --> 00:22:46,300
Xem này, đây là hải sâm.

412
00:22:46,110 --> 00:22:47,490
Mấy thứ này cũng đắt phải không?

413
00:22:48,392 --> 00:22:49,392
Rất, rất đắt.

414
00:22:50,286 --> 00:22:52,286
44.800 đô la Mỹ 1 kg.

415
00:22:53,540 --> 00:22:56,000
44.800 USD/kg.

416
00:22:56,740 --> 00:22:58,540
Đấy là giá bán buôn.

417
00:22:58,170 --> 00:22:59,710
Không đời nào.

418
00:23:00,745 --> 00:23:02,745
Và họ tin.
Đây là lý do họ tin tôi nói.

419
00:23:03,234 --> 00:23:05,234
Nó chữa được ung thư.

420
00:23:05,369 --> 00:23:07,369
Người Trung Quốc rất tin tưởng.

421
00:23:09,600 --> 00:23:11,260
Cuối cùng chúng tôi đi xuống phố,

422
00:23:11,350 --> 00:23:13,100
tới một kho hàng khác
ở bến cảng Hong Kong.

423
00:23:13,180 --> 00:23:14,980
Louie, nhìn này.

424
00:23:15,060 --> 00:23:18,770
Phải có từ 10.000 đến 20.000
chiếc vây ở một chỗ.

425
00:23:19,770 --> 00:23:21,980
Đây là một trong những cơ sở
lớn nhất trên hành tinh.

426
00:23:22,150 --> 00:23:23,230
Nhìn kia kìa,
trông có vẻ là một con cá mập xanh.

427
00:23:23,320 --> 00:23:26,200
Quy mô của chúng
thực sự ngoài tầm kiểm soát.

428
00:23:26,280 --> 00:23:27,950
Tôi chưa từng thấy
điều gì như vậy trong đời.

429
00:23:29,030 --> 00:23:30,200
Chúa ơi.

430
00:23:38,080 --> 00:23:42,340
Tôi cảm thấy như thế giới
đã hoàn toàn phát điên.

431
00:24:06,970 --> 00:24:08,810
Tôi nhớ có một lần đi lặn

432
00:24:08,890 --> 00:24:10,480
tại những hòn đảo
ở cực bắc của Galapagos,

433
00:24:11,100 --> 00:24:13,810
đảo Darwin và đảo Sói. Những hòn đảo mà

434
00:24:13,900 --> 00:24:15,820
Darwin thực sự
chưa từng đặt chân tới đó bao giờ.

435
00:24:19,950 --> 00:24:21,240
Đó là những hòn đảo xưa cổ.

436
00:24:21,320 --> 00:24:24,370
Kiểu như những vùng đất
mà con người chưa đặt chân tới.

437
00:24:30,250 --> 00:24:33,710
Và tôi nhớ
khi con cá mập voi đó lướt qua.

438
00:24:33,790 --> 00:24:35,670
Sau đó là một bầy cá heo.

439
00:24:36,460 --> 00:24:37,960
Đó là những thời điểm
mà khi bạn chụp hình quay phim,

440
00:24:40,470 --> 00:24:43,010
khung hình chỉ toàn là
những động vật hoang dã.

441
00:24:45,350 --> 00:24:48,430
Con cá heo vượt lên từ đằng sau,

442
00:24:48,640 --> 00:24:51,270
tiến đến trước con cá mập voi,
bắt lấy con cá ngừ.

443
00:24:51,390 --> 00:24:54,150
Và rồi nó ngậm con cá,
nhìn thẳng vào tôi và giũ thế này.

444
00:24:54,440 --> 00:24:57,320
Rồi nó nuốt con cá từ đằng đuôi.

445
00:24:57,400 --> 00:24:58,820
Và rồi tôi nghĩ,

446
00:24:59,150 --> 00:25:02,860
"Đây đúng là khoảnh khắc
mà bạn cần bức ảnh thứ 37
trong một cuộn phim chỉ có 36 kiểu".

447
00:25:05,950 --> 00:25:08,080
Khung cảnh đó thật kì diệu,
thực sự rất kì diệu.

448
00:25:15,210 --> 00:25:17,040
Là một nhiếp ảnh gia dưới nước,

449
00:25:18,550 --> 00:25:19,840
thực chất là những nhiếp ảnh gia xê dịch.

450
00:25:20,880 --> 00:25:24,880
Chúng tôi truyền tải
1 thời điểm và 1 không gian

451
00:25:26,300 --> 00:25:29,220
mà trong tương lai
có thể không còn tồn tại nữa.
(David Doubilet
Nhiếp ảnh gia tạp chí Địa lý quốc gia)

452
00:25:31,140 --> 00:25:32,680
Và thời gian thì vẫn đang trôi qua.

453
00:25:34,350 --> 00:25:35,770
Bức ảnh đầu tiên mà tôi chụp

454
00:25:35,860 --> 00:25:38,900
là cho dự án của kênh địa lý quốc gia,
năm 1960. (Jerry Greenberg
nhà nhiếp ảnh dưới nước)

455
00:25:39,150 --> 00:25:40,360
Tôi đã chụp tổng cộng

456
00:25:40,820 --> 00:25:44,280
7 hoặc 8 hình bằng phim 60x45mm.

457
00:25:44,700 --> 00:25:47,660
loại phim Ektachrome (của Kodac),
sau đó nối lại với nhau.

458
00:25:48,620 --> 00:25:52,290
Đó là tấm ảnh màu chế độ panoramic
dưới nước đầu tiên
được chụp dưới rặng san hô.

459
00:25:54,370 --> 00:25:56,540
Và đây là bức hình
khi tôi quay lại đó vào năm 1989.

460
00:25:57,250 --> 00:25:59,670
Rặng san hô phòng hộ đẹp đẽ đã chết.

461
00:26:03,800 --> 00:26:05,720
Giờ tôi nhìn quanh và tự hỏi,

462
00:26:06,350 --> 00:26:07,390
"Điều gì đã xảy ra thế này?"

463
00:26:09,560 --> 00:26:13,020
"Điều này không khác mấy
so với những chuyện đã xảy ra
vào 65 triệu năm trước".

464
00:26:14,770 --> 00:26:16,730
Sự tuyệt chủng thường do

465
00:26:16,810 --> 00:26:17,940
những hành vi trực tiếp từ con người.

466
00:26:18,020 --> 00:26:21,490
như phá huỷ môi trường,
hay đánh bắt quá độ.
(Đường ống thải
bãi biển FT Lauderal, Florida)

467
00:26:23,240 --> 00:26:25,070
Và rồi đến sự thay đổi khí hậu toàn cầu,

468
00:26:25,200 --> 00:26:26,570
nó xảy ra
theo một cách hoàn toàn khác biệt.

469
00:26:28,740 --> 00:26:30,410
Vậy là chúng ta phải đối mặt
với vấn đề kép.

470
00:26:30,500 --> 00:26:32,160
Nhân tố trực tiếp từ con người,

471
00:26:33,330 --> 00:26:35,540
và nhân tố gián tiếp từ việc con người
đã làm thay đổi khí hậu.

472
00:26:38,130 --> 00:26:40,170
Khí hậu được các đại dương kiểm soát.

473
00:26:40,250 --> 00:26:42,340
Đại dương làm chủ, kiểm soát chúng.

474
00:26:44,590 --> 00:26:47,140
Và các đại dương hiện nay
cũng đang dần dần thay đổi.

475
00:26:48,930 --> 00:26:51,350
Và đó là mối nguy hiểm
mà hiện nay chúng ta đang đối mặt.

476
00:26:51,930 --> 00:26:55,520
Một cuộc tuyệt chủng trên diện rộng
xảy ra bởi sự thay đổi của môi trường.
(Tiến sĩ J.E.N "Charlie" Veron
Nguyên giám đốc khoa học
Viện Hải dương học Úc)

477
00:26:55,810 --> 00:26:58,900
và chúng ta đang thay đổi
hoàn toàn môi trường.

478
00:26:59,020 --> 00:27:01,860
Điều này có thể dẫn tới

479
00:27:01,980 --> 00:27:03,280
một trong những thảm kịch lớn nhất.

480
00:27:06,660 --> 00:27:08,620
Trước đây đã có 5 cuộc đại tuyệt chủng.

481
00:27:08,990 --> 00:27:10,620
Và chúng có những nguyên nhân khác nhau.

482
00:27:11,040 --> 00:27:14,790
Nhưng có một yếu tố chung
trong tất cả các vụ việc.

483
00:27:17,120 --> 00:27:20,090
Các cuộc đại tuyệt chủng đều diễn ra
trong bầu khí carbon dioxide (CO2).

484
00:27:21,840 --> 00:27:24,050
Và bầu không khí của chúng ta
chưa từng có nhiều carbon dioxide

485
00:27:24,130 --> 00:27:25,420
như những gì đang xảy ra hiện nay.

486
00:27:27,840 --> 00:27:31,180
Chúng ta đang sử dụng dầu hoá thạch

487
00:27:31,260 --> 00:27:33,220
từ hàng trăm triệu năm trước.

488
00:27:33,810 --> 00:27:37,060
Thực sự đi ngược lại với lịch sử địa chất.
(Elizabeth Kolbert
Tác giả: Cuộc tuyệt chủng lần thứ 6)

489
00:27:37,140 --> 00:27:38,810
Và chúng ta đang sử dụng rất nhanh.

490
00:27:44,820 --> 00:27:46,780
Trong vụ tràn dầu vùng vịnh,

491
00:27:47,110 --> 00:27:50,120
khoảng 4,9 triệu thùng dầu đã bị tràn.

492
00:27:52,160 --> 00:27:53,700
Có nghĩa là khoảng 1 phần 4

493
00:27:53,790 --> 00:27:56,000
số lượng dầu chúng ta sử dụng
trên toàn nước Mỹ mỗi ngày.
(Tiến sĩ Synte Peacock-Nhà khoa học
Trung tâm nghiên cứu khí quyển quốc gia)

494
00:27:58,210 --> 00:27:59,620
Nhìn vào một sự kiện

495
00:27:59,790 --> 00:28:01,080
như vụ tràn dầu vùng vịnh,
và bạn nghĩ rằng,

496
00:28:01,210 --> 00:28:03,340
Đây là thảm hoạ môi trường
khủng khiếp nhất

497
00:28:03,460 --> 00:28:04,710
trong lịch sử nước Mỹ.

498
00:28:05,210 --> 00:28:08,880
Nhưng số dầu tràn đó không là gì
nếu so sánh với những tổn thất

499
00:28:08,970 --> 00:28:11,090
mà các hoạt động của chúng ta
gây ra mỗi ngày

500
00:28:11,180 --> 00:28:12,550
trong khi chúng ta
không hề suy nghĩ về điều đó.

501
00:28:14,600 --> 00:28:16,560
Và tôi cảm thấy có lỗi
hơn bất cứ ai khác.

502
00:28:17,890 --> 00:28:19,560
Điều tồi tệ nhất
bạn có thể gây ra cho môi trường

503
00:28:19,650 --> 00:28:20,690
là làm một bộ phim về nó.

504
00:28:20,770 --> 00:28:21,860
Cảnh tượng này thật đẹp.

505
00:28:22,020 --> 00:28:23,320
Chúng tôi đã đánh giá hàm lượng carbon

506
00:28:23,400 --> 00:28:24,520
của việc sản xuất trong 2 năm đầu.

507
00:28:25,650 --> 00:28:32,030
Và  tôi thấy rất sợ hãi
khi biết đã có bao nhiêu năng lượng
bị tiêu tốn để tôi làm việc đó.

508
00:28:32,740 --> 00:28:34,030
Tốt lắm, chúng ta sẽ bật cái này lên.

509
00:28:34,620 --> 00:28:36,330
Chúng ta đang ở thời điểm
có thể giúp cho cuộc đời chúng ta

510
00:28:36,660 --> 00:28:38,620
tốt đẹp hơn rất nhiều.

511
00:28:39,960 --> 00:28:41,790
nhưng chúng tôi làm vậy

512
00:28:41,880 --> 00:28:42,880
để khiến mọi chuyện tiến bộ hơn.

513
00:28:47,300 --> 00:28:49,220
Chúng ta có rất nhiều cách
để sửa chữa vấn đề này.

514
00:28:50,510 --> 00:28:53,220
Câu hỏi đặt ra là,
chúng ta đã làm đủ nhanh hay chưa?

515
00:28:56,560 --> 00:28:57,720
Những điều chúng tôi biết vào lúc này

516
00:28:57,810 --> 00:28:59,770
là chúng ta đang khiến mọi chuyện
trở nên mất kiểm soát
(Tiến sĩ Jason Hall Spencer
Nhà sinh học biển-Đại học Plymauth)

517
00:28:59,890 --> 00:29:02,980
và các chất hoá học trong đại dương
đang thay đổi vô cùng nhanh.

518
00:29:03,060 --> 00:29:04,230
Nhanh tới mức đáng sợ.

519
00:29:06,070 --> 00:29:08,530
Khi chúng ta đưa carbon dioxide (CO2)
vào bầu khí quyển,

520
00:29:08,900 --> 00:29:10,150
chúng sẽ không hoàn toàn ở lại đó.

521
00:29:11,490 --> 00:29:14,620
Khoảng 1 phần 3 đến 1 nửa
bị đại dương hấp thụ.

522
00:29:16,450 --> 00:29:18,450
Khí CO2 phản ứng với nước

523
00:29:18,660 --> 00:29:20,370
để hình thành 1 thứ
gọi là acid carbonic.

524
00:29:21,620 --> 00:29:23,710
Mỗi năm, các đại dương
lại mang tính acid nhiều hơn.

525
00:29:25,420 --> 00:29:27,630
Nếu bạn muốn biết điều đó
sẽ gây ra tổn hại gì,

526
00:29:28,210 --> 00:29:30,760
hãy lấy một cái vỏ sò ở biển và thả nó vào
(Tiến sĩ Stuart Pimm-Nhà khoa học bảo tồn
sinh thái-Đại học Duke)

527
00:29:31,010 --> 00:29:32,760
...bạn biết đấy, 1 cốc giấm.

528
00:29:37,470 --> 00:29:42,100
Cả một lớp sinh vật đa dạng sẽ cứ thế

529
00:29:42,190 --> 00:29:45,980
bị hoà tan vào đại dương acid
mà chúng ta đã tạo nên.

530
00:29:46,190 --> 00:29:48,190
Tây bắc Thái Bình Dương

531
00:29:50,220 --> 00:29:53,430
Mỗi năm, chúng tôi thu thập
khoảng 7 đến 10 tỷ ấu trùng hàu...

532
00:29:53,510 --> 00:29:56,890
sau đó gửi tới cho những người nuôi
ở vùng tây bắc Thái Bình Dương.
(Alan Barton-Điều hành sản xuất
Taylor shellfish farms)

533
00:29:57,817 --> 00:30:01,027
Tôi vẫn còn nhớ ngày
tất cả những con hàu

534
00:30:01,117 --> 00:30:03,197
ở nơi ươm giống của chúng tôi
đều đang ở dưới đáy thùng.

535
00:30:03,987 --> 00:30:06,867
Khoảng 6 tỷ ấu trùng hàu
đã chết trong vòng 1 ngày.

536
00:30:08,510 --> 00:30:10,140
Thứ nước từ sâu thẳm đại dương đó

537
00:30:10,220 --> 00:30:12,720
được lấy từ ngoài khơi Washington
và Oregon

538
00:30:13,020 --> 00:30:15,180
sau đó được đưa vào nơi ươm giống.

539
00:30:16,270 --> 00:30:18,150
Và chúng không thể phát triển vỏ nổi.
(Bill Dewey-Quản lý truyền thông
Taylor shellfish farms)

540
00:30:18,230 --> 00:30:19,810
Chúng bị hoà tan nhanh hơn
tốc độ phát triển.

541
00:30:22,570 --> 00:30:25,070
Có vẻ thật kì dị khi nghĩ rằng đại dương

542
00:30:25,450 --> 00:30:28,110
có thể bị acid hoá
đến mức gây ra được những vấn đề trên.

543
00:30:28,200 --> 00:30:30,370
Chuyện đó nghe như chuyện
của một tương lai xa lắm vậy.

544
00:30:30,450 --> 00:30:32,700
Và chúng ta chưa từng quan tâm
tới chuyện đó.

545
00:30:34,452 --> 00:30:36,622
Tốc độ biến đổi mà chúng ta
đang thấy ở đại dương

546
00:30:36,752 --> 00:30:40,082
và sự thay đổi mà nó sẽ gây ra
cho chuỗi thức ăn của chúng ta

547
00:30:40,582 --> 00:30:43,672
sẽ gây ấn tượng sâu sắc, và điều đó
sẽ diễn ra trong thế hệ của chúng ta.

548
00:30:45,302 --> 00:30:46,672
Những thứ mà chúng ta từng ăn

549
00:30:46,842 --> 00:30:48,672
có thể sẽ không còn nữa.

550
00:30:48,762 --> 00:30:50,432
Và có thể chúng ta
cũng sẽ phải chuyển đổi.

551
00:30:50,512 --> 00:30:52,392
Chuyển sang ăn sứa
hay thứ gì đó tương tự vậy.

552
00:30:58,180 --> 00:30:59,590
Nghe có vẻ ngu ngốc,

553
00:30:59,680 --> 00:31:02,970
"Hãy thay đổi sang ăn chay
và cứu thế giới",

554
00:31:03,600 --> 00:31:07,600
nhưng nếu con người
có thể ăn chay từ bây giờ,

555
00:31:07,690 --> 00:31:09,390
các bạn sẽ làm nên
một sự khác biệt vô cùng lớn.

556
00:31:10,520 --> 00:31:12,110
Cho đến nay và cả về sau,

557
00:31:12,190 --> 00:31:15,980
yếu tố lớn nhất
của cuộc đại tuyệt chủng này

558
00:31:16,280 --> 00:31:19,610
đang và sẽ phá huỷ
hoặc thay đổi môi trường tự nhiên

559
00:31:19,700 --> 00:31:21,030
để biến nó thành vùng chăn nuôi.

560
00:31:22,910 --> 00:31:25,410
Chúng ta càng phụ thuộc vào thịt,
trứng, sữa, (Lester Brown
Người sáng lập Viện nghiên cứu Trái đất)

561
00:31:26,000 --> 00:31:28,660
sẽ có càng nhiều khí CO2
và metan thoát ra.

562
00:31:31,580 --> 00:31:34,590
Tất cả các loài gia súc

563
00:31:35,630 --> 00:31:41,090
thải ra metan như một tác dụng phụ
của tiêu hóa cỏ

564
00:31:41,300 --> 00:31:43,550
và những thứ khác mà chúng ăn.

565
00:31:48,100 --> 00:31:49,560
Vậy là sự co thắt

566
00:31:49,640 --> 00:31:52,190
và đẩy khí ra từ dạ dày

567
00:31:52,387 --> 00:31:53,387
(Tiến sĩ Guillermo Berra-Nhà nghiên cứu
Viện nghiên cứu nông nghiệp quốc gia)

568
00:31:53,440 --> 00:31:55,320
đi qua đây và ống 1 chiều,
sau đó đi vào kia?

569
00:31:55,400 --> 00:31:57,190
Đúng vậy, sau đó chúng tôi
sẽ thu thập chúng vào túi.

570
00:31:57,650 --> 00:31:59,440
Vậy cái túi đó
đã thu thập khí được bao lâu rồi?

571
00:31:59,530 --> 00:32:00,820
Mới 2 tiếng đồng hồ thôi.

572
00:32:01,860 --> 00:32:05,490
Khí metan có uy lực gấp 22 lần

573
00:32:06,620 --> 00:32:09,160
trong khả năng làm biến đổi khí hậu
so với khí CO2.

574
00:32:09,250 --> 00:32:11,620
Vì vậy chỉ một lượng nhỏ metan
cũng đủ tạo nên sự khác biệt.

575
00:32:13,500 --> 00:32:16,880
Một con bò về cơ bản
có thể làm đầy 1 cái túi 55 gallon

576
00:32:16,960 --> 00:32:18,960
chứa metan trong 1 ngày.

577
00:32:21,090 --> 00:32:24,300
1 con bò thì không phải vấn đề,
nhưng giờ chúng ta đang có tới 1,5 tỉ con.

578
00:32:25,720 --> 00:32:28,060
Và đó là một cách cực kỳ không hiệu quả
để sản xuất đồ ăn.

579
00:32:31,600 --> 00:32:34,850
3/4 đất nông nghiệp được dùng
chỉ để cung cấp đồ ăn cho vật nuôi.

580
00:32:35,690 --> 00:32:37,070
Khi bạn tác động vào tất cả mọi thứ,

581
00:32:37,780 --> 00:32:40,280
việc mất đất cho việc chăn nuôi

582
00:32:40,360 --> 00:32:43,650
và cả vận chuyển,
chăn nuôi sẽ đẩy nhanh hiệu ứng nhà kính

583
00:32:44,070 --> 00:32:47,370
hơn hết thảy những yếu tố vận tải khác.

584
00:32:49,290 --> 00:32:51,540
Tôi không nghĩ
đây là cuộc thi giữa các vấn đề đó.

585
00:32:51,620 --> 00:32:53,460
Tôi không nghĩ yếu tố nào
nên được đặt lên trên yếu tố nào.

586
00:32:53,540 --> 00:32:55,040
Nói như vậy như thể
"Chà, vậy là sự nóng lên toàn cầu,

587
00:32:55,130 --> 00:32:57,790
tồi tệ hơn sự acid hoá
của đại dương sao?"

588
00:32:58,130 --> 00:33:01,840
hoặc là "Việc đánh bắt hết cá lớn
trong đại dương
tệ hơn việc làm ô nhiễm nó à?".

589
00:33:02,470 --> 00:33:04,550
Tôi nghĩ sẽ thật ngu ngốc nếu chỉ ra

590
00:33:04,640 --> 00:33:06,760
bất cứ yếu tố nào trong số chúng
và nói rằng đây sẽ là cách

591
00:33:06,850 --> 00:33:08,220
chúng ta giải quyết vấn đề
của hành tinh.

592
00:33:08,350 --> 00:33:10,180
Chúng ta cần phải đấu tranh
với chúng trên mọi mặt trận.

593
00:33:13,774 --> 00:33:17,774
Chợ phi pháp bán đồ ăn động vật hoang dã
Quảng Châu, Trung Quốc

594
00:33:22,400 --> 00:33:23,900
Hãy nhìn những loài gặm nhấm này.

595
00:33:26,160 --> 00:33:27,820
Chúng giống như mèo nhà vậy.

596
00:33:30,290 --> 00:33:33,500
Nhìn con này đi. Nó vẫn còn sống.

597
00:33:35,830 --> 00:33:37,290
Rất nhiều cánh cửa đóng lại.

598
00:33:37,380 --> 00:33:38,420
Đèn tắt đi.

599
00:33:39,920 --> 00:33:41,210
Đáng sợ thật đấy.

600
00:33:41,300 --> 00:33:43,050
Đúng vậy, chắc chắn chúng ta
không được hoan nghênh ở nơi này.

601
00:33:43,130 --> 00:33:46,180
Vào năm 2003, chính phủ đã đóng cửa
các chợ buôn bán thú hoang dã

602
00:33:46,260 --> 00:33:49,550
ở phía nam Trung Quốc,
nên họ bắt đầu chuyển vào buôn bán ngầm.

603
00:33:49,640 --> 00:33:51,720
vì vậy họ bắt đầu mở cửa vào sáng sớm.

604
00:33:52,640 --> 00:33:53,810
Và chỗ đó thật kinh khủng.

605
00:33:54,810 --> 00:33:55,940
Họ đang đóng cửa.

606
00:33:56,440 --> 00:33:58,060
- Sao cơ?
- Họ đang đóng cửa.

607
00:33:58,150 --> 00:33:59,270
Thật điên rồ.

608
00:33:59,360 --> 00:34:00,820
Họ đang giấu thú hoang.

609
00:34:02,070 --> 00:34:04,110
Ôi trời ơi.

610
00:34:06,110 --> 00:34:09,700
Mỗi năm khu chợ này phải đổi chỗ 2 lần.

611
00:34:09,870 --> 00:34:11,240
Ồ, họ đang làm gì vậy?

612
00:34:11,660 --> 00:34:13,240
Họ biết rằng mình không nên làm

613
00:34:13,330 --> 00:34:14,450
những gì mà họ đang làm.

614
00:34:16,460 --> 00:34:17,670
Cứng đấy.

615
00:34:23,210 --> 00:34:25,840
Loài nào càng quý thì càng phi pháp.

616
00:34:25,920 --> 00:34:27,510
Chúng ta càng phải đi sâu
vào những phòng phía trong.

617
00:34:30,720 --> 00:34:31,720
Đi thẳng lên đi.

618
00:34:32,970 --> 00:34:34,560
Vậy, Louie,

619
00:34:34,640 --> 00:34:36,560
tôi muốn cho anh thấy
một thứ ở ngay đây.

620
00:34:38,310 --> 00:34:40,940
Anh đang thấy 1 tá cá đuối

621
00:34:41,020 --> 00:34:43,020
ở ngay trong mấy cái túi ở đây.

622
00:34:43,730 --> 00:34:45,990
Khi bạn nghĩ về việc mỗi con vật này

623
00:34:46,200 --> 00:34:48,650
cứ 2 năm lại đẻ 1 lứa,

624
00:34:48,910 --> 00:34:52,490
thì có thể bạn đang nhìn
vào cả 1 thế hệ của loài đó.

625
00:34:52,580 --> 00:34:53,620
Toàn bộ đều ở trong cái túi này.

626
00:34:57,040 --> 00:34:59,080
Vài năm trước,
tôi bắt đầu chú ý đến việc các loài

627
00:34:59,170 --> 00:35:02,540
cá đuối manta và mobula
được xếp dọc các con phố

628
00:35:02,670 --> 00:35:04,750
ở nơi mà trước đó hầu hết đều là cá mập.

629
00:35:06,130 --> 00:35:08,170
Tôi thực sự rất băn khoăn về điều đó,
vì tôi hiểu

630
00:35:08,260 --> 00:35:09,970
rằng bạn không thể dùng cánh của chúng
cho món súp vây cá mập được,

631
00:35:10,140 --> 00:35:12,600
và thịt của cá đuối rất hăng.

632
00:35:13,600 --> 00:35:15,390
Thật không đáng bỏ thời gian ra

633
00:35:15,470 --> 00:35:17,100
để mang về loài cá khổng lồ
và nặng nề này.

634
00:35:19,480 --> 00:35:20,770
Tôi không thể tin được khi bước vào đó.

635
00:35:20,940 --> 00:35:23,650
Ở đó là hàng hàng lớp lớp
những con cá đuối đại dương khổng lồ.

636
00:35:25,900 --> 00:35:28,320
Tôi chỉ muốn biết
chuyện gì đang diễn ra.

637
00:35:28,400 --> 00:35:30,610
Và rồi tôi bắt đầu xem họ cắt mang cá.

638
00:35:31,160 --> 00:35:33,280
Chỗ này không có mang.
Họ đem đi đâu rồi?

639
00:35:33,370 --> 00:35:34,740
Họ đem mang cá đi đâu rồi?

640
00:35:35,450 --> 00:35:36,950
Và hoá ra là thế này.

641
00:35:37,250 --> 00:35:41,460
Có một phương thuốc cổ
ở một thị trấn nhỏ gần biển,

642
00:35:41,540 --> 00:35:43,460
ở phía nam Trung Quốc
vào hơn 50 năm trước.

643
00:35:44,090 --> 00:35:46,630
Nó hầu như đã thất truyền,

644
00:35:46,800 --> 00:35:49,220
nhưng tôi nghĩ
với sự bùng nổ của dịch Sars,

645
00:35:49,630 --> 00:35:50,930
đã có ai đó nghĩ rằng

646
00:35:51,010 --> 00:35:52,220
"Chúng ta hết cá mập rồi."

647
00:35:52,840 --> 00:35:54,850
"Còn thứ gì
chúng ta có thể dùng được nhỉ?"

648
00:35:56,206 --> 00:36:00,206
Nhiều năm trước, Chính phủ phát hành
1 cuốn sách tên là "Động vật làm thuốc
trong y học Trung Hoa"

649
00:36:01,648 --> 00:36:03,648
trong đó có cách dùng cá đuối Manta
để điều trị bệnh

650
00:36:04,270 --> 00:36:06,270
Tiến sĩ Zhang Mao Ji
Bác sĩ y học cổ truyền Trung Hoa

651
00:36:09,740 --> 00:36:11,570
Cuối cùng, mang cá đuối

652
00:36:11,660 --> 00:36:13,990
được mang tới
các hiệu thuốc cổ truyền của Trung Quốc

653
00:36:14,070 --> 00:36:15,530
và các cửa hàng đồ biển khô.

654
00:36:17,637 --> 00:36:19,637
Mọi người tin rằng mang cá đuối Manta
kích thích tuần hoàn máu,
điều trị bầm tím và vết thương

655
00:36:22,329 --> 00:36:24,329
và có thể chữa ung thư...

656
00:36:24,989 --> 00:36:26,989
Nhưng khởi đầu, đó chỉ là tập quán.

657
00:36:42,770 --> 00:36:46,560
Tôi còn nhớ lần tiếp xúc đầu tiên
của tôi với một con cá đuối ở biển.

658
00:36:46,650 --> 00:36:47,820
Tôi sẽ không bao giờ quên
khoảnh khắc đó.

659
00:36:49,900 --> 00:36:52,450
Tôi đang ngồi dưới nước.
Và rồi xuất hiện từ không gian màu xanh,

660
00:36:52,530 --> 00:36:55,780
con cá đuối khổng lồ đó lượn qua,
ngay sát tôi.

661
00:36:57,240 --> 00:36:58,990
Và sau đó lại biến mất vào nền xanh.

662
00:37:00,540 --> 00:37:02,910
Cảnh tượng đó
đã khiến tôi nín thở chờ đợi.

663
00:37:10,590 --> 00:37:12,510
Gần đây, chúng tôi đã tới Bali.

664
00:37:14,010 --> 00:37:16,050
Vào cuối buổi lặn cuối cùng,
tất cả mọi người đã lên mặt nước.

665
00:37:17,760 --> 00:37:18,930
Tôi nhìn xuống.

666
00:37:19,010 --> 00:37:20,560
Và con cá đuối này
lướt ngang qua ngay dưới tôi.

667
00:37:21,560 --> 00:37:22,980
Sau đó nó dừng lại
và cứ lơ lửng như vậy.

668
00:37:23,060 --> 00:37:25,190
Nó ở dưới tôi khoảng 0,5m
và cứ im lặng như vậy.

669
00:37:25,270 --> 00:37:26,770
Tôi nghĩ "Thật thú vị".

670
00:37:30,150 --> 00:37:34,070
Tôi nhìn nó, và có một cái dây câu
thò ra từ bên trên cơ thể nó.

671
00:37:36,990 --> 00:37:38,660
Điều đầu tiên tôi làm là bơi xuống dưới.

672
00:37:38,740 --> 00:37:40,160
Tôi tháo dây ra khỏi đầu nó,

673
00:37:40,240 --> 00:37:41,660
ngay trên chỗ cái móc câu.

674
00:37:48,500 --> 00:37:50,540
Sau đó tôi bơi lên.

675
00:37:54,380 --> 00:37:55,630
Nó không bơi đi.

676
00:37:55,840 --> 00:37:57,470
Nó vẫn cứ lơ lửng ở bên dưới tôi.

677
00:38:04,810 --> 00:38:06,520
Nên tôi lại bơi xuống
với nó một lần nữa.

678
00:38:06,600 --> 00:38:08,520
Và nhẹ nhàng đặt tay lên đầu nó,

679
00:38:08,940 --> 00:38:10,940
sau đó tôi nhẹ nhàng
cầm vào cái móc câu

680
00:38:11,400 --> 00:38:15,950
và chầm chậm rút cái móc ra.

681
00:38:21,160 --> 00:38:22,580
Rồi tôi nghĩ, "Vậy đó".

682
00:38:22,660 --> 00:38:24,500
"Giờ nó sẽ bơi đi thôi. Nó đã được cứu".

683
00:38:25,500 --> 00:38:27,420
Tôi nhìn xuống,
thấy nó đang bơi vòng quanh bên dưới.

684
00:38:29,580 --> 00:38:31,880
Nên tôi lại một lần nữa
bơi xuống chỗ nó.

685
00:38:31,960 --> 00:38:34,550
Và để tay vào ngay cạnh chỗ vết thương.

686
00:38:34,630 --> 00:38:36,170
Như đang xoa dịu chỗ đó vậy,
rồi tôi nói, "Nghe này"

687
00:38:36,260 --> 00:38:37,550
"Mày sẽ ổn thôi".

688
00:38:41,470 --> 00:38:43,760
Tôi để tay ngay cạnh mắt của nó,

689
00:38:43,850 --> 00:38:45,770
tôi nhớ mắt nó cứ đảo qua đảo lại

690
00:38:45,850 --> 00:38:48,060
giữa mặt nạ của tôi,
nó nhìn vào mắt tôi,

691
00:38:50,980 --> 00:38:53,610
và tôi nhận ra
nó biết tôi đang cố giúp nó.

692
00:39:03,660 --> 00:39:05,830
Thường thì mọi người hay nói
"Làm sao một người
có thể tạo nên sự khác biệt gì được?"

693
00:39:07,620 --> 00:39:10,960
Vậy nếu bạn biết súp vây cá mập
được chế biến ra sao thì sao?
(Từ chương trình Bảo tồn cá mập PSA)

694
00:39:12,790 --> 00:39:15,090
Nếu bạn biết mỗi năm,
(Yao Minh, cựu ngôi sao
bóng rổ nhà nghề NBA)

695
00:39:15,170 --> 00:39:18,590
có đến 70 triệu con cá mập
đã bị giết để nấu súp,

696
00:39:19,220 --> 00:39:20,220
bạn có còn ăn nổi không?

697
00:39:21,220 --> 00:39:22,890
Tôi chia sẻ một đoạn phim
về con cá mập còn sống nhưng mất vây

698
00:39:22,970 --> 00:39:25,060
tại Indonesia với tổ chức WildAid,

699
00:39:25,140 --> 00:39:26,930
một tổ chức đang nỗ lực bảo tồn cá mập

700
00:39:27,020 --> 00:39:28,060
tại Trung Quốc.

701
00:39:29,230 --> 00:39:30,900
Thước phim đó
đã đến với hàng triệu người ở châu Á.

702
00:39:32,110 --> 00:39:33,810
80% số người được hỏi sau khi xem nó

703
00:39:33,900 --> 00:39:35,940
đã nói họ sẽ không bao giờ ăn súp đó

704
00:39:36,030 --> 00:39:38,150
hoặc sẽ giảm tần suất ăn lại.

705
00:39:39,280 --> 00:39:42,410
Hãy nhớ, khi người tiêu dùng nói không,
việc giết hại cũng sẽ có thể dừng lại.

706
00:39:48,660 --> 00:39:49,910
Là một nhiếp ảnh gia,

707
00:39:50,290 --> 00:39:52,210
tôi có thể thấy được
sức mạnh của một bức ảnh.

708
00:39:53,420 --> 00:39:54,460
Nó có khả năng truyền tải.

709
00:39:58,800 --> 00:40:01,970
Nhưng tôi nghĩ nhiệm vụ thiên phú
của chúng ta là phải bảo vệ
các thế hệ sau,

710
00:40:03,800 --> 00:40:07,850
và nếu bạn có thể tìm ra cách,

711
00:40:09,270 --> 00:40:13,020
bạn sẽ nhanh chóng tiếp cận được
với mọi người và thay đổi họ.

712
00:40:15,150 --> 00:40:17,320
Tầm nhìn của con người rất giới hạn.

713
00:40:17,570 --> 00:40:19,610
Chúng ta chỉ nhìn thấy
một đường kẻ bé xíu

714
00:40:19,690 --> 00:40:21,530
trong phổ điện tử.

715
00:40:21,700 --> 00:40:23,530
Cũng giống như bạn có
một cây đại dương cầm trong nhà,
(Tiến sĩ Austin Richards
Nhà nghiên cứu khoa học-FLIR System)

716
00:40:23,610 --> 00:40:25,910
nhưng bạn chỉ có thể nghe được
1 nốt nhạc trong đó.

717
00:40:28,040 --> 00:40:31,500
Thông thường, carbon dioxide
vô hình với mắt người.

718
00:40:31,870 --> 00:40:34,580
nhưng những dải sóng hồng ngoại
sẽ hấp thụ

719
00:40:34,670 --> 00:40:37,170
bởi các loại khí như CO2  hoặc metan.
(Hình ảnh từ máy quay lọc CO2)

720
00:40:37,500 --> 00:40:38,800
Và đó là những gì đang diễn ra.

721
00:40:38,880 --> 00:40:41,340
Chiếc máy quay này
có một bộ lọc rất tinh vi

722
00:40:41,920 --> 00:40:44,590
cho phép chúng ta nhìn thấy khí CO2

723
00:40:44,680 --> 00:40:46,390
được thở ra từ mũi và miệng chúng ta.

724
00:40:49,430 --> 00:40:50,520
Chúng tôi có 2 máy quay.

725
00:40:51,430 --> 00:40:53,440
Một máy quay nhìn thấy
những gì chúng ta nhìn thấy.

726
00:40:54,440 --> 00:40:56,560
Và cái kia ghi lại
những gì mà các công ty dầu khí

727
00:40:56,650 --> 00:40:58,570
không muốn chúng ta nhìn thấy.

728
00:40:59,650 --> 00:41:01,360
Thế giới của carbon dioxide.

729
00:41:01,440 --> 00:41:03,320
Hãy ghi lại cảnh này nào.

730
00:41:05,110 --> 00:41:07,530
3, 2, 1.

731
00:41:14,500 --> 00:41:16,710
Kinh khủng quá, nhưng đẹp tuyệt vời.
(Petr Stepanek-nhà quay phim)

732
00:41:18,170 --> 00:41:19,630
Ngẩng lên bên trái 1 chút nhé.

733
00:41:19,710 --> 00:41:21,130
- Bên trái?
- Thật chậm thôi.

734
00:41:21,210 --> 00:41:22,800
Chúng ta sẽ chiếu thật chậm và kinh dị.

735
00:41:22,880 --> 00:41:23,920
Chậm thôi, chậm lại.

736
00:41:24,010 --> 00:41:25,630
Chậm thôi, chậm thôi.

737
00:41:25,720 --> 00:41:26,760
Wow.

738
00:41:38,690 --> 00:41:41,610
Tất cả những hành động của chúng ta
đều thải ra carbon dioxide.

739
00:41:42,400 --> 00:41:45,320
Từ việc sưởi hay điều hoà cho ngôi nhà,

740
00:41:45,910 --> 00:41:48,820
hay cách ta điều hành
hệ thống vận chuyển,

741
00:41:48,910 --> 00:41:50,660
dù là máy bay, tàu hoả
hay điện thoại di động.

742
00:41:54,620 --> 00:41:57,830
Thứ gì cũng thải ra
một lượng carbon dioxide khổng lồ.

743
00:41:59,840 --> 00:42:01,460
Nhưng bạn không thể nhìn thấy nó.

744
00:42:04,050 --> 00:42:05,920
Được nhìn vào một thế giới ẩn

745
00:42:06,010 --> 00:42:07,880
cũng như bạn lọt vào
một bẫy ảo thuật vậy.

746
00:42:09,760 --> 00:42:11,890
Nhưng cái bẫy ảo thuật này
đang thực sự giết chết hành tinh này.

747
00:42:13,930 --> 00:42:17,190
Thực sự trông giống kỉ nguyên
của những thứ đáng sợ, phải vậy không?

748
00:42:17,270 --> 00:42:18,350
Chỉ toàn là bụi bẩn.

749
00:42:24,150 --> 00:42:25,190
Ừ.

750
00:42:27,360 --> 00:42:28,820
Vậy dạo này cậu khoẻ không, anh bạn?

751
00:42:28,910 --> 00:42:30,160
Vào đi. Tôi sẽ cho cậu thấy.

752
00:42:30,240 --> 00:42:31,620
Đây là tụ điện chống cháy của anh à?

753
00:42:31,700 --> 00:42:32,740
Gần như vậy.

754
00:42:32,830 --> 00:42:33,830
Thực ra là đây này.

755
00:42:33,910 --> 00:42:35,080
Tôi có thể quay tròn nó. Anh thấy không?

756
00:42:35,160 --> 00:42:36,160
Nó chụp carbon dioxide.

757
00:42:36,250 --> 00:42:38,290
Chính phủ thuê anh à?
Ai lại đi làm việc này?

758
00:42:38,370 --> 00:42:39,710
Anh làm việc 1 mình hay là...

759
00:42:39,790 --> 00:42:41,670
Đây là một dự án khoa học.

760
00:42:41,750 --> 00:42:42,750
Dự án khoa học?

761
00:42:49,720 --> 00:42:50,800
Theo nhiều cách,

762
00:42:50,890 --> 00:42:54,810
thế hệ của chúng ta là bàn tay cuối cùng

763
00:42:54,890 --> 00:42:56,640
làm giọt nước tràn ly.

764
00:42:57,219 --> 00:42:58,219
(Máy quay lọc mê tan)

765
00:42:58,690 --> 00:43:00,730
Chúng ta đang thải ra
quá nhiều carbon dioxide

766
00:43:01,560 --> 00:43:03,940
và metan vào không khí.

767
00:43:04,780 --> 00:43:06,690
Nếu suy nghĩ kỹ, rất có thể

768
00:43:07,110 --> 00:43:09,360
thế hệ non trẻ này

769
00:43:10,030 --> 00:43:12,370
sẽ là thế hệ đơn lẻ
có sức ảnh hưởng lớn nhất

770
00:43:12,490 --> 00:43:14,410
trong các loài động vật có vú
mà hành tinh này từng được chứng kiến.

771
00:43:19,170 --> 00:43:21,670
(Rò rỉ khí mê tan)
Trong thế Nhân Sinh,
chúng ta đang thay đổi từng thông số.

772
00:43:21,960 --> 00:43:24,040
Chúng ta đang thay đổi
địa chất của hành tinh này.

773
00:43:24,130 --> 00:43:26,420
Chúng ta đang thay đổi tính chất
hoá học của đại dương.

774
00:43:27,380 --> 00:43:29,050
Thế Nhân Sinh có nghĩa là

775
00:43:29,880 --> 00:43:32,390
tất cả những điều xảy ra với hành tinh
này giờ đều nằm trong tay chúng ta.
(Tiến sĩ Boris Worm-Nhà nghiên cứu
sinh thái biển-Đại học tổng hợp Dalhouse)

776
00:43:39,560 --> 00:43:41,810
Khi bạn lấy ra một giọt nước
từ bất kỳ đại dương nào

777
00:43:42,980 --> 00:43:44,610
và soi nó dưới kính hiển vi,

778
00:43:45,400 --> 00:43:48,860
bạn sẽ thấy trong giọt nước bé nhỏ đó
có biết bao điều đẹp tuyệt vời.

779
00:43:48,950 --> 00:43:51,320
Những cấu tạo vô cùng nhỏ này

780
00:43:51,660 --> 00:43:53,530
khiến tôi chưa bao giờ chán
khi nhìn vào.

781
00:43:53,620 --> 00:43:56,410
Người phát ngôn đầu tiên
của chúng tôi là Boris Worm,

782
00:43:56,740 --> 00:43:58,790
ông ấy đã phát hành
rất nhiều những văn kiện quan trọng

783
00:43:58,870 --> 00:44:01,120
và gây tranh cãi trong vài năm gần đây,

784
00:44:01,210 --> 00:44:02,920
về chủ đề sự suy giảm
của các thực vật phù du.

785
00:44:04,130 --> 00:44:06,290
Khi thuyết giảng về sinh vật phù du,
tôi nói, đầu tiên

786
00:44:06,380 --> 00:44:08,420
hãy hít một hơi thật sâu.
Và rồi hít một hơi thứ 2.

787
00:44:08,550 --> 00:44:09,840
Và rồi hãy suy ngẫm về thực tế

788
00:44:09,920 --> 00:44:11,760
là hơi thứ 2 đó tới từ đại dương.

789
00:44:12,010 --> 00:44:14,720
Vì nó được những sinh vật phù du
liên tục sản xuất ra.

790
00:44:14,800 --> 00:44:17,060
Chúng là yếu tố sản xuất ra
một nửa số oxy chúng ta hít thở.

791
00:44:18,810 --> 00:44:22,600
Chúng tôi nhận thấy,
chúng ta đang làm thay đổi đại dương
trên phạm vi toàn cầu.

792
00:44:22,690 --> 00:44:24,270
Có rất nhiều nhân tố từ con người.

793
00:44:24,360 --> 00:44:27,320
Trải dài từ đánh bắt cá,
đến biến đổi khí hậu và sự acid hoá.

794
00:44:28,070 --> 00:44:31,490
Điều đó nhấn mạnh rằng
không có phần nào của đại dương không bị
ảnh hưởng bởi nhân tố con người.

795
00:44:33,110 --> 00:44:34,820
Sử dụng hình ảnh vệ tinh
và các dữ liệu khác,

796
00:44:36,330 --> 00:44:38,200
tiến sĩ Worm xác định rằng
chúng ta có thể đã mất

797
00:44:38,290 --> 00:44:41,370
40% sự sinh trưởng của các sinh vật phù du
trong chỉ 50 năm qua.

798
00:44:42,370 --> 00:44:46,000
Hiện tượng này xảy ra
như một hệ quả của sự biến đổi khí hậu.

799
00:44:46,710 --> 00:44:49,090
Và vẫn còn rất nhiều tranh cãi,

800
00:44:49,170 --> 00:44:50,300
vì đây là một câu hỏi lớn.

801
00:44:50,510 --> 00:44:53,380
Và nếu sự suy giảm
các sinh vật phù du thực sự khủng khiếp

802
00:44:53,470 --> 00:44:56,600
như những gì chúng ta nghĩ,
vậy thì đây sẽ là một vấn đề quan trọng.

803
00:44:59,560 --> 00:45:02,270
Cuộc sống của bạn
phụ thuộc vào hơi thở của đại dương.

804
00:45:04,100 --> 00:45:07,310
Và có một sự thực là
động vật chỉ có thể sống trên đất liền

805
00:45:07,980 --> 00:45:12,030
sau khi các sinh vật phù du
trong đại dương sản xuất đủ khí oxy

806
00:45:12,110 --> 00:45:13,610
để chúng có thể tồn tại.

807
00:45:21,580 --> 00:45:23,250
Chúng ta có ảo tưởng rằng
những vật to lớn

808
00:45:23,330 --> 00:45:24,750
trong môi trường mới là quan trọng.

809
00:45:26,040 --> 00:45:27,880
Nhưng nếu bạn đánh mất
những thứ nhỏ nhoi,

810
00:45:30,130 --> 00:45:31,380
những thứ khác sẽ đều sụp đổ.

811
00:45:59,490 --> 00:46:01,580
Giống như một mạng lưới phi thường

812
00:46:01,660 --> 00:46:02,990
mà chúng ta đều kết nối chung.

813
00:46:05,250 --> 00:46:06,920
Nếu bỏ một yếu tố nhỏ,

814
00:46:07,000 --> 00:46:08,170
ví dụ như sinh vật phù du,

815
00:46:09,710 --> 00:46:12,420
tất cả mọi thứ,
tất cả mạng lưới sẽ sụp đổ.

816
00:46:16,180 --> 00:46:17,470
Cũng giống như 1 bản hoà tấu vậy.

817
00:46:20,050 --> 00:46:21,930
Dần dần, bạn đang từ từ

818
00:46:22,010 --> 00:46:24,220
rút từng loại nhạc cụ

819
00:46:26,140 --> 00:46:27,440
ra khỏi dàn hoà tấu.

820
00:46:32,530 --> 00:46:34,480
Cho đến khi chỉ còn mình giọng bạn ở đó.

821
00:46:39,660 --> 00:46:42,620
Và sau đó là sự im lặng hoàn toàn.

822
00:46:48,292 --> 00:46:51,042
Chúng ta thật sự rất dễ dàng
nhìn phương Đông và nói,

823
00:46:51,132 --> 00:46:52,212
"Nhìn những gì Trung Quốc đang làm kìa".

824
00:46:52,632 --> 00:46:54,882
"Họ đang phá huỷ hành tinh này.
Họ đang làm ô nhiễm tất cả mọi thứ".

825
00:46:54,962 --> 00:46:56,472
"Họ đang quét sạch các loài vật".

826
00:46:57,802 --> 00:47:00,552
Nhưng phương Tây
đang làm những việc khủng khiếp

827
00:47:01,142 --> 00:47:04,602
gây hại diện rộng đối với môi trường.

828
00:47:04,682 --> 00:47:07,062
Và làm tuyệt chủng
nhiều loài vật đang đứng trên bờ vực.

829
00:47:09,852 --> 00:47:11,982
Trung Quốc cũng đang trải qua

830
00:47:12,072 --> 00:47:14,482
những nỗi đau để tăng trưởng
cũng giống như chúng ta.

831
00:47:15,692 --> 00:47:17,152
Nhưng khi chúng ta đi qua
nỗi đau phát triển,

832
00:47:17,242 --> 00:47:18,902
mới chỉ có 1 tỉ người trên toàn cầu.

833
00:47:20,412 --> 00:47:22,032
Khi Trung Quốc đương đầu với vấn đề,

834
00:47:22,452 --> 00:47:25,042
chỉ riêng ở Trung Quốc
đã có 1,3 tỉ người.

835
00:47:28,002 --> 00:47:30,752
Chúng ta đã đẩy
rất nhiều loài động vật mong manh

836
00:47:30,832 --> 00:47:32,082
và cả môi trường đến bờ nguy cơ.

837
00:47:34,302 --> 00:47:38,762
Chúng ta không thể tiếp tục
lặp lại lỗi lầm này

838
00:47:40,842 --> 00:47:42,262
vì rồi chúng ta sẽ chẳng còn gì.

839
00:47:51,919 --> 00:47:54,839
Một trong những loài lưỡng cư
hiếm nhất thế giới đang ở trong đây.

840
00:47:58,219 --> 00:48:00,179
Tôi nghe nói đến hơn 1 nửa các loài ếch

841
00:48:00,259 --> 00:48:02,559
sẽ biến mất trong vòng 20 năm tới.

842
00:48:02,639 --> 00:48:03,679
Đúng vậy.

843
00:48:04,729 --> 00:48:07,019
Có 7.000 loài lưỡng cư.

844
00:48:08,149 --> 00:48:09,689
Và chúng đều đứng
trên bờ vực tuyệt chủng.

845
00:48:11,819 --> 00:48:13,819
PhotoArk là sự nghiệp
20 năm nhiếp ảnh của tôi

846
00:48:13,899 --> 00:48:15,529
về các loài động vật trên Trái Đất.
(Joel Sartore-Nhiếp ảnh gia
Người sáng lập PhotoArk)

847
00:48:17,069 --> 00:48:20,319
Đó là khát vọng của một cá nhân
muốn mọi người quan tâm. Chỉ vậy thôi.

848
00:48:22,739 --> 00:48:23,789
Nó đây.

849
00:48:23,869 --> 00:48:26,499
Cá thể duy nhất còn lại
của loài Ecnomiohyla rabborum.

850
00:48:26,579 --> 00:48:27,659
Cá thể cuối cùng.

851
00:48:28,209 --> 00:48:30,879
Nấm Chytrid đã quét sạch chúng
ra khỏi Panama, nên nó là con cuối cùng.

852
00:48:30,959 --> 00:48:32,039
Vậy đó.

853
00:48:32,129 --> 00:48:33,169
Khi nó chết, loài này sẽ tuyệt chủng.

854
00:48:34,759 --> 00:48:37,009
Chúng ta có thể nâng cằm nó lên
một chút không?

855
00:48:37,089 --> 00:48:38,129
Tuyệt lắm.

856
00:48:38,879 --> 00:48:40,339
Đây là khoảnh khắc đặc biệt
trong đời nó.

857
00:48:44,349 --> 00:48:46,019
Rất nhiều lần, những bức ảnh tôi chụp

858
00:48:46,099 --> 00:48:48,729
là tin tức duy nhất về những con vật này

859
00:48:48,809 --> 00:48:49,809
trước khi chúng tuyệt chủng.

860
00:48:49,899 --> 00:48:51,399
Là vậy đó.
Đây là cơ hội cuối cùng của chúng.

861
00:48:52,859 --> 00:48:55,479
Tôi thật sự mong PhotoArk
không chỉ là

862
00:48:55,569 --> 00:48:59,109
thứ để ghi lại những thứ mình đã mất,
mà thay vào đó,

863
00:48:59,199 --> 00:49:00,989
nó là một cơ hội
để mọi người có hứng thú,

864
00:49:01,279 --> 00:49:04,369
nhìn tận mắt những loài vật này,
và yêu thương chúng.

865
00:49:07,579 --> 00:49:10,999
Chỉ có khoảng 330,
340 loài rùa,

866
00:49:11,079 --> 00:49:13,289
và 1 nửa trong số chúng
đang có nguy cơ tuyệt chủng.

867
00:49:18,299 --> 00:49:21,719
Nếu nhiệt độ Trái Đất
tăng thêm chỉ vài độ nữa,

868
00:49:22,509 --> 00:49:24,889
chúng rất có thể sẽ bị tuyệt chủng.

869
00:49:27,469 --> 00:49:29,889
Nên đây thực sự là lằn ranh
phòng thủ cuối cùng

870
00:49:30,139 --> 00:49:33,229
để giữ những loài vật đã bị tuyệt chủng
trong tự nhiên

871
00:49:33,309 --> 00:49:34,979
sống trong một môi trường bảo đảm.

872
00:49:36,779 --> 00:49:39,649
Tôi nghĩ anh có thể so sánh thứ này

873
00:49:39,739 --> 00:49:43,109
hoặc tự nhiên nói chung,
với tác phẩm nghệ thuật đẹp đẽ nhất
(Eric Goode-Nhà sáng lập/chủ tịch
Ủy ban bảo vệ loài rùa)

874
00:49:43,199 --> 00:49:45,239
trên hành tinh này.
Cá nhân tôi cho rằng nó đẹp hơn cả

875
00:49:45,329 --> 00:49:48,159
Picasso,
Matisse, Warhol.

876
00:49:54,169 --> 00:49:55,589
Cuộc sống muốn được phát triển.

877
00:49:56,499 --> 00:49:58,089
DNA muốn được tiến hoá.

878
00:49:58,669 --> 00:50:00,129
Chúng ta phải là một phần của điều đó.

879
00:50:02,759 --> 00:50:05,259
Tại sao chúng ta lại muốn làm
những điều để ngắt quãng

880
00:50:05,349 --> 00:50:08,349
một điều đã kéo dài hàng tỉ năm?
(Louis Schwartzberg-Nhà làm phim)

881
00:50:17,573 --> 00:50:19,573
Thành phố Fairbanks, Alaska

882
00:50:19,609 --> 00:50:21,779
Bạn có thấy tất cả các cây
đều ngả về hướng hồ không?

883
00:50:21,859 --> 00:50:24,069
Chúng làm vậy
là vì tầng đất đóng băng vĩnh cửu

884
00:50:24,159 --> 00:50:26,239
đang chảy ra.

885
00:50:28,289 --> 00:50:29,329
Ở Bắc Cực,

886
00:50:29,409 --> 00:50:31,119
ở những vùng lạnh giá trên Trái Đất,

887
00:50:31,209 --> 00:50:33,499
dưới lòng hồ, dưới đáy đại dương,

888
00:50:33,829 --> 00:50:37,629
có một lượng vô cùng lớn
metan đang đóng băng.

889
00:50:38,379 --> 00:50:40,129
Chúng đã ở đó hàng triệu năm.

890
00:50:42,339 --> 00:50:45,589
Cái hồ này có rất nhiều
bong bóng metan nổi lên.

891
00:50:45,679 --> 00:50:48,219
Thực ra, chúng ta có thể
đốt các bong bóng metan đó với lửa.

892
00:50:49,679 --> 00:50:51,559
Giờ các học sinh đều biết
về sự tuyệt chủng

893
00:50:51,639 --> 00:50:52,849
đã giết chết toàn bộ
các loài khủng long lớn.

894
00:50:53,389 --> 00:50:56,399
nhưng các nhà cổ sinh vật học,
những chuyên gia về lĩnh vực này

895
00:50:56,479 --> 00:50:58,649
họ nhìn lại cuộc đại tuyệt chủng Permi.

896
00:50:59,979 --> 00:51:02,399
Đó là cuộc tuyệt chủng lớn nhất
trong lịch sử hành tinh.

897
00:51:02,489 --> 00:51:04,149
Gần như toàn bộ sinh vật sống
trên hành tinh đều biến mất.

898
00:51:07,159 --> 00:51:08,489
Nó được gọi là "Cái chết vĩ đại".

899
00:51:12,199 --> 00:51:14,289
Cuộc tuyệt chủng K-T khá rõ ràng.

900
00:51:14,369 --> 00:51:16,789
Nguyên nhân của nó là sao băng.
Nhưng thứ gì

901
00:51:16,879 --> 00:51:19,669
đã giết tất cả những động vật
vào kỉ Permi?

902
00:51:25,089 --> 00:51:26,589
Giờ họ đang đi đến suy luận

903
00:51:26,969 --> 00:51:28,139
"Có lẽ đó là metan".

904
00:51:30,969 --> 00:51:33,059
Bắc Cực đang dần ấm lên,

905
00:51:33,429 --> 00:51:34,979
và đám khí metan từng bị đóng băng

906
00:51:35,729 --> 00:51:38,849
trong hàng triệu năm kia
đang dần dần được giải phóng.

907
00:51:42,399 --> 00:51:43,859
Khi tất cả những chuyện này tiếp diễn,

908
00:51:43,939 --> 00:51:46,899
chúng ta sẽ phải chịu
ảnh hưởng liên đới.

909
00:51:49,029 --> 00:51:52,199
Đó là sự thay đổi khí hậu liên đới,
và điều đó là không thể dừng lại.

910
00:51:56,329 --> 00:51:57,459
Anh ổn chứ?

911
00:51:57,539 --> 00:51:59,709
Cách duy nhất để giải quyết vấn đề metan

912
00:52:00,539 --> 00:52:03,129
là giảm sự thải khí CO2.

913
00:52:03,209 --> 00:52:05,299
Vì đó là thứ đang khiến
Bắc Cực ấm lên.

914
00:52:05,379 --> 00:52:07,219
Và làm các bong bóng Metan nổi lên.

915
00:52:10,719 --> 00:52:13,219
Trớ trêu thay, các công ty dầu khí

916
00:52:13,309 --> 00:52:15,469
lại thấy sự tan chảy băng là một cơ hội

917
00:52:15,559 --> 00:52:16,929
để đến đó
và đào thêm mấy cái hố dầu nữa.

918
00:52:17,229 --> 00:52:19,189
Điều mà chúng ta không nhận ra,
là bên dưới đó,

919
00:52:19,269 --> 00:52:21,109
là thứ mà con người phải lo lắng.

920
00:52:22,229 --> 00:52:24,109
Từ những số liệu ghi lại về hoá thạch,

921
00:52:24,189 --> 00:52:27,739
chúng ta biết rằng
từ trước khi có con người,
khí hậu cũng có thể biến đổi rất nhanh.

922
00:52:28,239 --> 00:52:29,779
Tôi không nói về hàng triệu năm.

923
00:52:29,869 --> 00:52:32,619
Tôi chỉ nói 3 hay 4 năm.

924
00:52:32,869 --> 00:52:34,079
Ngắn hơn nhiều
so với cái chúng ta đưa ra thế chấp.

925
00:52:34,579 --> 00:52:36,409
Ít thời gian hơn cả quãng thời gian
con bạn học xong đại học.

926
00:52:38,249 --> 00:52:39,419
Và nếu nhiệt độ của Trái Đất

927
00:52:39,499 --> 00:52:41,249
tăng lên 6 độ trong 3 năm nữa?

928
00:52:43,249 --> 00:52:46,259
Điều đó sẽ dẫn tới
cái chết hàng loạt trong đại dương.

929
00:52:47,419 --> 00:52:49,719
Khi các đại dương bắt đầu chết như vậy,

930
00:52:50,389 --> 00:52:52,849
Trái Đất sẽ không thể
hoạt động như cũ được nữa.

931
00:52:54,309 --> 00:52:57,429
Và khi điều đó xảy ra,
mọi thứ sẽ kết thúc.

932
00:53:00,439 --> 00:53:01,689
Đó sẽ là một cuộc đại tuyệt chủng.

933
00:53:15,150 --> 00:53:17,360
Có một hòn đảo ở xa của Indonesia.

934
00:53:19,030 --> 00:53:20,030
Nó ở ngay điểm đầu mút

935
00:53:20,110 --> 00:53:22,450
nơi biển giao nhau.

936
00:53:23,910 --> 00:53:27,080
Cá voi, cá heo và  tất cả các loài khác

937
00:53:27,160 --> 00:53:28,160
đều đi qua ngã tư này.

938
00:53:32,670 --> 00:53:35,090
Ở đầu hòn đảo này
có một ngôi làng tên là Lamakera.

939
00:53:37,880 --> 00:53:42,590
Không nơi đâu trên Trái Đất
mà chúng ta biết có nhiều cá đuối

940
00:53:42,680 --> 00:53:44,680
bị giết hơn ở riêng ngôi làng đó.

941
00:53:47,761 --> 00:53:49,761
Lamakera, Indonesia

942
00:53:50,390 --> 00:53:52,900
Chúng tôi nhận ra, nếu chúng ta
không thể giải quyết vấn đề cá đuối,

943
00:53:53,520 --> 00:53:54,860
chúng ta sẽ quay trở về con số 0.

944
00:53:57,820 --> 00:53:59,190
Kia là cá đuối.

945
00:53:59,900 --> 00:54:02,400
Họ bó thành bó từ 20 đến 40 con.

946
00:54:02,490 --> 00:54:04,620
Và bán khoảng 20 USD/bó.

947
00:54:04,700 --> 00:54:06,450
Và nếu anh mua 2 bó to nhất,

948
00:54:07,490 --> 00:54:09,660
anh sẽ có 500-600 USD từ mang cá.

949
00:54:11,330 --> 00:54:13,120
Đây là mang cá.
Anh có thể thấy đoạn cuối của mang.

950
00:54:14,290 --> 00:54:17,710
Tất cả chỗ sụn này
sẽ được gửi tới Trung Quốc

951
00:54:17,800 --> 00:54:23,470
rồi được nghiền ra
làm thuốc glucosamine sunfat,

952
00:54:23,550 --> 00:54:24,800
chữa bệnh đau khớp hay gì đó.

953
00:54:28,140 --> 00:54:30,720
Chúng tôi tới gặp ông Kepala Desa,
trưởng làng.

954
00:54:32,891 --> 00:54:34,891
Ngư dân ở đây

955
00:54:35,407 --> 00:54:37,407
nghĩ rằng các ông đến để bảo họ
dừng săn bắt cá đuối.

956
00:54:39,666 --> 00:54:41,666
Nếu mục đích của các ông ở Lamakera
là làm nhiệm vụ bảo tồn,

957
00:54:45,256 --> 00:54:47,256
cộng đồng mong các ông
cho giải pháp thay thế.

958
00:54:51,389 --> 00:54:53,389
Săn bắt cá đuối
là nguồn thu nhập chính của chúng tôi,

959
00:54:54,910 --> 00:54:56,910
và chi trả cho bọn trẻ học hành.

960
00:54:59,256 --> 00:55:01,256
Chúng tôi không có nghề nông,
chúng tôi không thể trồng được cây gì.

961
00:55:03,378 --> 00:55:05,378
Chúng tôi không còn lựa chọn nào khác.

962
00:55:14,050 --> 00:55:16,100
Ban đầu, họ không chào đón lắm.

963
00:55:16,180 --> 00:55:17,180
Họ không muốn chúng tôi ở lại đó.

964
00:55:19,350 --> 00:55:22,350
Nhưng cuối cùng,
chúng tôi cũng tìm được cách nói chuyện

965
00:55:22,440 --> 00:55:23,600
với một trong những tàu đánh cá.

966
00:55:31,740 --> 00:55:33,570
Chúng tôi hỏi họ đánh bắt như thế nào.

967
00:55:42,330 --> 00:55:43,540
Thấy rồi chứ?

968
00:55:46,540 --> 00:55:48,210
Mỗi chuyến đánh bắt
khoảng 2 tiếng đồng hồ.

969
00:55:48,300 --> 00:55:52,760
Họ nhìn thấy vật màu đen
vừa lặn xuống dưới mặt biển.

970
00:56:08,860 --> 00:56:10,110
Paul, bên trái.

971
00:56:11,610 --> 00:56:13,650
Máu bắt đầu nhuộm đỏ nước.

972
00:56:20,830 --> 00:56:22,080
Trong chuyến đi dài 1 giờ đồng hồ,

973
00:56:22,200 --> 00:56:23,500
con vật này luôn giãy dụa
vì mạng sống của nó.

974
00:56:26,750 --> 00:56:27,750
Nó rất lớn.

975
00:56:57,280 --> 00:56:58,620
Tôi nhìn nó và nghĩ

976
00:56:58,700 --> 00:57:00,240
"Chúa ơi,
mình không thể làm thế này được".

977
00:57:02,950 --> 00:57:05,160
Anh ta đã đâm vào não của con vật này.

978
00:57:05,250 --> 00:57:07,000
Và điều đó thật đáng sợ.

979
00:57:12,380 --> 00:57:15,050
Cuối cùng, tôi đã cứ vậy mà nhìn
linh hồn nó biến mất ngay trước mắt mình.

980
00:57:16,470 --> 00:57:17,470
Sau đó nó trở nên mềm nhũn.

981
00:57:27,850 --> 00:57:28,850
Paul, nhanh lên.

982
00:57:30,060 --> 00:57:32,020
Không không, đừng sợ.

983
00:57:37,530 --> 00:57:38,910
Khi chúng tôi đi về hướng làng,

984
00:57:38,990 --> 00:57:41,070
một đoàn thuyền đi qua chúng tôi.

985
00:57:46,290 --> 00:57:49,250
Họ dàn thành hình tam giác
để săn cá đuối

986
00:57:49,330 --> 00:57:50,380
đi vào vùng biển của họ.

987
00:58:03,810 --> 00:58:05,970
Điều đầu tiên họ làm là khoét mang nó.

988
00:58:11,810 --> 00:58:15,690
Do được các thương gia trả tiền
sử dụng cho những chiếc thuyền máy,

989
00:58:15,780 --> 00:58:18,070
và có sẵn đầu ra tại Trung Quốc,

990
00:58:20,280 --> 00:58:24,030
họ rất nhanh
dốc toàn lực trang bị đồ nghề.

991
00:58:28,540 --> 00:58:30,160
Cứ thế này, chỉ vài năm nữa

992
00:58:30,460 --> 00:58:31,500
cá đuối sẽ bị quét sạch.

993
00:58:37,050 --> 00:58:38,840
Họ nhận ra rằng
số lượng loài đang giảm xuống.

994
00:58:41,510 --> 00:58:45,470
Dù chúng tôi không ở đây, họ cũng
nhận ra có điều gì đó sẽ phải thay đổi.

995
00:58:50,270 --> 00:58:52,060
Những đứa trẻ của họ sẽ phải làm gì đây?

996
00:58:54,980 --> 00:58:56,070
Họ sẽ chẳng để lại được thứ gì.

997
00:59:05,240 --> 00:59:06,780
Cũng như mất đi một chút phép màu vậy,
bạn hiểu không?

998
00:59:07,080 --> 00:59:11,290
Thế giới thiếu đi loài vật đó,
với tôi, thật trống rỗng. Bạn hiểu chứ?

999
00:59:31,440 --> 00:59:33,560
Trong 200 năm nữa,

1000
00:59:34,610 --> 00:59:37,860
con người sẽ nhìn lại
quãng thời gian đặc biệt này,

1001
00:59:38,730 --> 00:59:40,900
và tự hỏi mình,

1002
00:59:41,320 --> 00:59:45,280
"Tại sao những người ở giai đoạn đó lại để
(Tiến sĩ Jane Goodall
Sáng lập Viện Jane Goodall
Sứ giả hòa bình liên hợp quốc)

1003
00:59:45,370 --> 00:59:47,780
tất cả những loài vật
tuyệt vời này biến mất?"

1004
00:59:54,790 --> 00:59:57,630
Nhưng sẽ chẳng ích gì
nếu một mình tôi hay bất cứ ai khác

1005
00:59:58,090 --> 01:00:01,670
dùng hết sức lực
để cứu thế giới hoang dã,

1006
01:00:01,800 --> 01:00:04,720
nếu con người không được giáo dục

1007
01:00:04,800 --> 01:00:07,470
để trở thành những người
quản gia tốt hơn chúng ta.

1008
01:00:17,650 --> 01:00:20,360
Nếu chúng ta mất hi vọng,
sẽ chẳng có hi vọng nào cả.

1009
01:00:20,440 --> 01:00:22,940
Không có hi vọng,
con người sẽ rơi vào cảnh thờ ơ.

1010
01:00:26,200 --> 01:00:28,990
Vẫn còn rất nhiều thứ đáng để đấu tranh.

1011
01:00:34,960 --> 01:00:36,120
Khoảng 2 thập kỷ trước,

1012
01:00:37,670 --> 01:00:40,170
loài cá heo Baiji cực kỳ mong manh.

1013
01:00:40,710 --> 01:00:41,920
Chỉ còn khoảng 100 cá thể
của chúng còn sót lại.

1014
01:00:43,550 --> 01:00:45,970
Tôi đã nghĩ,
"Chà, ngoài đó vẫn đủ đấy chứ, "

1015
01:00:46,050 --> 01:00:47,890
"Ai đó sẽ làm gì đó
để cứu loài vật này".

1016
01:00:47,970 --> 01:00:50,510
Đây không phải là cá thể
cuối cùng của loài.

1017
01:00:50,600 --> 01:00:53,020
Đây là loài cuối cùng
của lớp động vật biển có vú.

1018
01:00:53,230 --> 01:00:55,890
Nên tôi đã nghĩ, "Ai đó, ở đâu đó

1019
01:00:55,980 --> 01:00:57,350
phải làm gì đó để cứu loài này đi".

1020
01:00:57,440 --> 01:00:58,730
"Họ phải làm vậy,
vì chúng đang chết dần".

1021
01:00:59,730 --> 01:01:01,860
Giờ chúng đã biến mất.
Toàn bộ đều đã chết.

1022
01:01:02,230 --> 01:01:05,190
Chúng đã tuyệt chủng
ở thời đại của tôi. Vì vậy...

1023
01:01:12,330 --> 01:01:14,330
Chúng ta luôn nghĩ rằng sẽ có ai đó khác

1024
01:01:15,210 --> 01:01:16,960
bảo vệ những loài động vật này.

1025
01:01:26,913 --> 01:01:28,913
Khu bảo tồn thảo nguyên Kissimmee
Florida

1026
01:01:29,640 --> 01:01:32,140
Cánh đồng này là một trong những
cánh đồng cuối cùng còn lại trên Trái Đất

1027
01:01:32,220 --> 01:01:34,220
mà bạn có thể thấy
chim sẻ châu chấu Florida.

1028
01:01:35,980 --> 01:01:38,270
Và số lượng con đực cất tiếng hót
cứ ngày càng ít dần theo từng năm.

1029
01:01:39,310 --> 01:01:42,690
Chúng ta mất đi
khoảng 20 cá thể chim mỗi năm.

1030
01:01:42,770 --> 01:01:44,360
Từ 150 còn 20,

1031
01:01:45,570 --> 01:01:48,360
nên mỗi năm lại
càng khó tìm thấy chim hơn.

1032
01:01:49,360 --> 01:01:50,410
Anh có nghe thấy gì không?

1033
01:01:50,820 --> 01:01:51,950
Đó là một chú chim sẻ châu chấu.

1034
01:01:54,410 --> 01:01:57,710
Loại bỏ là cụm từ mà đôi khi bạn sẽ được
nghe từ những nhân viên của vườn thú.

1035
01:01:58,580 --> 01:02:01,580
Khi một loài không còn
có thể được nhìn thấy nữa,

1036
01:02:02,540 --> 01:02:04,050
họ nói về việc loại bỏ chúng.

1037
01:02:06,130 --> 01:02:08,220
Kiểu như cứ đẩy chúng vào tuyệt chủng.

1038
01:02:08,840 --> 01:02:09,970
Nó kia rồi.

1039
01:02:10,050 --> 01:02:11,260
Đó, anh thấy nó rồi.

1040
01:02:14,810 --> 01:02:15,850
Ngay kia kìa.

1041
01:02:16,680 --> 01:02:18,600
Bạn sẽ không bao giờ loại bỏ một chú voi

1042
01:02:18,690 --> 01:02:20,770
hoặc gấu trúc hay tê giác.

1043
01:02:22,520 --> 01:02:24,900
Nhưng nếu đó là
một con chim nhỏ màu nâu,

1044
01:02:26,070 --> 01:02:28,440
làm sao bạn có thể
khiến người ta hứng thú với nó được?

1045
01:02:33,030 --> 01:02:37,160
Bức hình chim sẻ của tôi cuối cùng
đã nằm trên trang bìa của Audubon.

1046
01:02:38,710 --> 01:02:41,580
Và khi tổ chức dịch vụ đời sống hoang dã
và cá của Mỹ nhìn thấy nó,

1047
01:02:41,880 --> 01:02:44,500
từ việc cấp 30.000$ mỗi năm

1048
01:02:44,590 --> 01:02:46,420
cho chim sẻ châu chấu,

1049
01:02:46,590 --> 01:02:47,840
Trông được đấy.

1050
01:02:47,920 --> 01:02:53,890
họ tăng lên 1,3 triệu $ vào năm nay
để nghiên cứu chúng

1051
01:02:54,220 --> 01:02:56,100
và thay đổi mọi chuyện
cho loài chim này.

1052
01:03:01,600 --> 01:03:02,770
Nó đi rồi.

1053
01:03:09,070 --> 01:03:11,530
Với tôi, nhiếp ảnh
không chỉ là cho người ta thấy

1054
01:03:11,610 --> 01:03:12,910
một thứ gì đó đẹp đến nhường nào.

1055
01:03:16,830 --> 01:03:17,990
Nó là một thứ vũ khí.

1056
01:03:22,540 --> 01:03:25,130
Bạn còn nhớ Ady Gil
đã làm được gì với chiếc máy chiếu nhỏ

1057
01:03:25,210 --> 01:03:28,420
trước cửa nhà hàng Hump chứ?
Những điều anh ấy đạt được,

1058
01:03:30,880 --> 01:03:34,340
tôi đã nghĩ, "Chà, sao chúng ta
lại không mở rộng phạm vi ra?"

1059
01:03:39,640 --> 01:03:42,690
Khi mơ ước, chúng ta
không mơ ước những điều nhỏ nhặt.

1060
01:03:43,400 --> 01:03:44,690
Phạm vi mơ ước của chúng ta là thế giới.

1061
01:03:46,110 --> 01:03:47,770
Nhiếp ảnh thời xưa hình tròn.

1062
01:03:48,400 --> 01:03:50,070
Ngay cả TV thời xưa cũng vậy.

1063
01:03:51,110 --> 01:03:52,780
Nhưng để làm nên sự khác biệt,

1064
01:03:52,990 --> 01:03:55,660
người ta đã quyết định
cắt nó cho vừa một cái hộp.

1065
01:03:57,280 --> 01:04:00,240
Và cái hộp đó đã làm được nhiều thứ
theo cách chúng ta nghĩ.

1066
01:04:02,620 --> 01:04:05,750
Cách của tôi vẫn luôn là
hãy thổi bùng cái trung bình

1067
01:04:05,830 --> 01:04:07,500
thành hàng triệu mảnh

1068
01:04:08,050 --> 01:04:10,250
và khiến chúng
trở thành cái gì đó tốt hơn.
(Travis Threlkel
người sáng lập Obscura Digital)

1069
01:04:12,466 --> 01:04:14,466
Đại Thánh đường
Các tiểu vương quốc Arab

1070
01:04:16,949 --> 01:04:18,949
Nhà hát Opera Sydney

1071
01:04:19,220 --> 01:04:23,100
Travis đã làm rất nhiều
các dự án hình tượng trên khắp thế giới.

1072
01:04:23,730 --> 01:04:26,060
Ảo tưởng của tôi là cướp việc

1073
01:04:26,150 --> 01:04:28,270
của mấy anh bạn nhiếp ảnh gia của tôi
ở kênh Địa lý Quốc gia,

1074
01:04:28,360 --> 01:04:31,730
và mở rộng thông điệp của họ
theo thứ tự các loài.

1075
01:04:33,900 --> 01:04:36,280
Nếu có một con cá voi lướt qua,
(Trụ sở Liên hợp quốc)

1076
01:04:36,410 --> 01:04:38,160
sau đó nó nhảy sang vài toà nhà khác.

1077
01:04:38,240 --> 01:04:39,330
Trông sẽ rất đẹp.

1078
01:04:39,740 --> 01:04:42,870
Tôi rất thích ý tưởng cá mập ở phố Wall.

1079
01:04:44,000 --> 01:04:45,000
Anh nghĩ sao?

1080
01:04:45,210 --> 01:04:47,210
Được, không vấn đề gì.

1081
01:04:54,606 --> 01:04:57,066
80% hiệu ứng nhà kính
do các thành phố gây ra,

1082
01:04:57,146 --> 01:04:58,856
được tạo ra bởi các toà nhà thương mại.

1083
01:05:00,316 --> 01:05:02,486
Tony Malkin,
ông chủ của Empire State Building,

1084
01:05:02,616 --> 01:05:04,486
có lẽ là toà nhà có tính biểu tượng
lớn nhất trên thế giới.

1085
01:05:04,826 --> 01:05:05,866
và anh ấy đã đồng ý.

1086
01:05:06,786 --> 01:05:09,116
Người ta đang viết
về Empire State Building

1087
01:05:09,206 --> 01:05:10,746
là cũ kỹ và lỗi thời.

1088
01:05:11,036 --> 01:05:13,956
Chúng tôi sửa lại 6.500 cửa sổ,

1089
01:05:14,206 --> 01:05:16,166
thay thế toàn bộ đèn thành đèn led,

1090
01:05:16,666 --> 01:05:18,626
lắp đặt lại hệ thống sưởi và làm mát.

1091
01:05:19,296 --> 01:05:23,216
Với việc đó, chúng tôi
đã tiết kiệm 4,4 triệu USD/năm.

1092
01:05:24,596 --> 01:05:26,136
Cách tốt nhất để bắt đầu hành động

1093
01:05:26,226 --> 01:05:28,176
khi mọi người đang nói về môi trường,

1094
01:05:28,766 --> 01:05:30,056
là bắt đầu từ những thứ cơ bản.

1095
01:05:32,896 --> 01:05:34,516
Tôi thích ý tưởng làm trên gỗ.

1096
01:05:35,566 --> 01:05:37,026
Cố để nhìn thấy toàn bộ toà nhà nhé?

1097
01:05:37,106 --> 01:05:38,316
Chúng ta sẽ thấy toàn bộ toà nhà.

1098
01:05:38,396 --> 01:05:39,776
Và chúng ta cũng có thể

1099
01:05:39,856 --> 01:05:42,276
dùng ý tưởng di động, lắp đặt các camera

1100
01:05:42,366 --> 01:05:44,616
vào xe tải rồi cứ vậy di chuyển thôi.

1101
01:05:44,696 --> 01:05:45,986
Như thế sẽ rất hay.

1102
01:05:46,366 --> 01:05:48,366
Travis đã vẽ một bản vẽ

1103
01:05:48,456 --> 01:05:49,616
của phương tiện trong dự án.

1104
01:05:50,286 --> 01:05:51,326
Chỉ nhìn vào kế hoạch thôi

1105
01:05:51,416 --> 01:05:53,456
cũng đã thấy rất nhiều hi vọng mới.

1106
01:05:58,336 --> 01:06:00,376
Không thể chỉ có riêng
các nhà hoạt động vì môi trường

1107
01:06:00,466 --> 01:06:03,256
quan tâm đến việc từ bỏ xăng dầu.

1108
01:06:05,006 --> 01:06:06,556
Mỗi người đều phải trở thành
1 phần của việc này.

1109
01:06:07,846 --> 01:06:09,596
Tôi nghe nói có một tay đua

1110
01:06:09,686 --> 01:06:11,846
là nhà hoạt động môi trường
trong môn thế thao

1111
01:06:11,936 --> 01:06:14,306
vốn không quan tâm đến môi trường.

1112
01:06:14,686 --> 01:06:17,186
Cứ như là một mâu thuẫn sống vậy.

1113
01:06:18,186 --> 01:06:20,106
Khi tôi tới
các công ty tiếp thị thể thao,

1114
01:06:20,196 --> 01:06:21,566
và nói "Anh có thể
tìm nhà tài trợ giúp tôi được không?"

1115
01:06:21,656 --> 01:06:24,816
Rồi tôi đưa cho họ danh sách
những thứ tôi sẽ không làm việc cùng.
(Leilani Munter-Đua xe chuyên nghiệp
/Nhà hoạt động môi trường)

1116
01:06:25,156 --> 01:06:28,076
Không xăng, dầu, than, thịt.

1117
01:06:28,156 --> 01:06:31,156
không thí nghiệm trên loài vật,
không lông mao lông vũ.

1118
01:06:31,246 --> 01:06:33,036
Họ nhìn tôi như kiểu

1119
01:06:33,956 --> 01:06:35,836
"Tôi chẳng hiểu
cô muốn chúng tôi giúp cô thế nào nữa".

1120
01:06:36,626 --> 01:06:39,296
Leilani Munter
vừa vượt qua 5 xe

1121
01:06:39,376 --> 01:06:42,626
ở vòng cuối cùng. Cô ấy thật ấn tượng.

1122
01:06:42,836 --> 01:06:44,836
Thỉnh thoảng, có những nhà
hoạt động vì môi trường nói với tôi,

1123
01:06:44,966 --> 01:06:46,846
"Nếu cô thực sự
là một nhà hoạt động vì môi trường,

1124
01:06:46,926 --> 01:06:47,926
cô nên đua xe đạp ấy".

1125
01:06:48,096 --> 01:06:50,096
Và vấn đề là khi đó tôi sẽ không có

1126
01:06:50,176 --> 01:06:52,686
75 triệu người quan tâm
đến môn thể thao của tôi nữa.

1127
01:06:55,766 --> 01:06:56,806
Cảm ơn bạn.

1128
01:07:01,284 --> 01:07:03,284
Nhà máy Tesla
Fremont, California

1129
01:07:03,446 --> 01:07:05,026
Anh hãy nhìn những người như Elon Musk.

1130
01:07:05,616 --> 01:07:08,326
Anh ta thiết kế tàu tên lửa có thể
tái sử dụng để cung cấp
cho trạm không gian.

1131
01:07:09,236 --> 01:07:11,496
Anh ta là nhà cung ứng
năng lượng mặt trời lớn nhất ở Mỹ,

1132
01:07:12,116 --> 01:07:15,706
và anh ta đã sản xuất loại xe hơi được
đánh giá cao nhất, mà đó là xe hơi điện.
(Elon Musk-Nhà sáng lập
và Giám đốc điều hành Tesla Motors)

1133
01:07:17,166 --> 01:07:19,296
Leilani quen Elon Musk.

1134
01:07:19,376 --> 01:07:23,966
Tôi nghĩ giờ chúng tôi đang làm
việc gì đó thực sự rất ngu ngốc.

1135
01:07:24,046 --> 01:07:28,046
Đó là thí nghiệm xem với bao nhiêu CO2

1136
01:07:28,426 --> 01:07:29,756
thì đại dương và bầu không khí
có thể chịu đựng nổi.

1137
01:07:30,266 --> 01:07:32,476
Để có một tương lai

1138
01:07:32,556 --> 01:07:34,596
không biến thành thảm hoạ môi trường,

1139
01:07:34,686 --> 01:07:36,346
theo sự sụp đổ của nền kinh tế,

1140
01:07:36,726 --> 01:07:39,686
điều chắc chắn sẽ xảy ra
nếu chúng ta không từ bỏ xăng dầu.

1141
01:07:39,776 --> 01:07:41,646
Đó là lý do chúng ta phải có xe điện.

1142
01:07:42,066 --> 01:07:44,396
Tôi nghĩ chúng tôi sẽ muốn
đặt hàng 1 cái xe vào hôm nay đấy.

1143
01:07:44,486 --> 01:07:45,776
Xuất sắc. Lấy 1 cái đi.

1144
01:07:48,249 --> 01:07:50,249
Xưởng Obscura
Oakland, California

1145
01:07:54,483 --> 01:07:55,773
Nhanh thật đấy nhỉ.

1146
01:07:56,073 --> 01:07:58,153
Nó còn nhanh như vậy
nếu trên đó có 105 pound không?

1147
01:07:58,363 --> 01:07:59,403
Có chứ.

1148
01:08:03,533 --> 01:08:04,623
Ồ.

1149
01:08:04,703 --> 01:08:07,033
Tiêu cự của nó thật khủng.

1150
01:08:07,123 --> 01:08:09,453
Nhưng anh sẽ có thể chiếu từ xa
với thứ này.

1151
01:08:09,543 --> 01:08:11,293
Anh có thể zoom
từ hàng trăm feet vào mục tiêu,

1152
01:08:11,373 --> 01:08:13,963
hoặc 1.000 feet
và trình chiếu.

1153
01:08:14,043 --> 01:08:15,423
Hàng nghìn feet sao?

1154
01:08:16,503 --> 01:08:17,553
Đúng vậy.

1155
01:08:21,013 --> 01:08:22,343
Những thứ này thì sao?

1156
01:08:22,433 --> 01:08:23,433
1 dặm.

1157
01:08:23,763 --> 01:08:26,053
Giờ tôi đang xây dựng cho các anh

1158
01:08:26,353 --> 01:08:27,813
thứ ồn ào gấp 3 lần thế này.

1159
01:08:32,353 --> 01:08:35,443
Đột nhiên,
âm thanh tuyệt vời đó xuất hiện.

1160
01:08:36,863 --> 01:08:37,863
Anh không nghe thấy sao?

1161
01:08:42,323 --> 01:08:45,913
Chúng tôi lấy cảm hứng từ các sinh vật
đại dương, kiểu như sinh vật phù du,

1162
01:08:45,993 --> 01:08:49,243
loài mực nang sử dụng ánh sáng
của nó như công cụ giao tiếp,

1163
01:08:49,333 --> 01:08:53,123
hoặc ngụy trang. Sau đó chúng tôi
thêm sơn có hiệu ứng quang điện.

1164
01:08:53,213 --> 01:08:54,463
Quá tuyệt vời.

1165
01:08:54,543 --> 01:08:55,963
Với dự án trình chiếu di động,

1166
01:08:56,043 --> 01:08:57,503
chúng tôi có thể đi bất cứ đâu.

1167
01:08:57,593 --> 01:09:00,673
Chúng tôi có thể chiếu trên đường
cao tốc, trên các toà nhà lớn.

1168
01:09:00,763 --> 01:09:02,173
Chúng tôi có thể chiếu trên phố.

1169
01:09:02,593 --> 01:09:05,303
Và chúng ta sẽ có thể đo được
sự thải khí CO2 thực tế

1170
01:09:05,643 --> 01:09:07,603
qua máy được đặt sau xe

1171
01:09:07,683 --> 01:09:08,803
khi Leilani lái.

1172
01:09:09,973 --> 01:09:11,103
Như vậy hợp pháp.

1173
01:09:11,683 --> 01:09:12,813
Như thế là hợp pháp à?

1174
01:09:12,893 --> 01:09:13,983
Cho đến khi cô ấn thế này.

1175
01:09:15,983 --> 01:09:17,313
Có tác dụng đấy chứ?

1176
01:09:17,983 --> 01:09:19,023
Hợp pháp mà.

1177
01:09:19,533 --> 01:09:20,613
Được rồi, đã sẵn sàng lên đường,
thưa ông chủ.

1178
01:09:21,743 --> 01:09:22,943
Tôi cảm thấy

1179
01:09:23,363 --> 01:09:26,323
bằng cách đưa thiên nhiên
đến với thành phố,

1180
01:09:26,953 --> 01:09:29,333
chúng tôi hi vọng
truyền cảm hứng cho mọi người

1181
01:09:30,123 --> 01:09:31,453
để chung tay thực sự
góp sức bảo vệ những loài vật đó.

1182
01:09:34,541 --> 01:09:36,541
Bộ luật duy nhất mà chúng ta có
để bảo vệ động vật quý hiếm là CITES.

1183
01:09:39,444 --> 01:09:41,543
CITES là hiệp định thương mại quốc tế
về các loài vật quý hiếm.

1184
01:09:44,024 --> 01:09:46,025
Thực ra chỉ có vài trăm loài vật
có tên trong danh sách đó.

1185
01:09:48,567 --> 01:09:50,568
Một phần lý do là bởi vì

1186
01:09:51,231 --> 01:09:53,232
những người kiểm soát CITES

1187
01:09:54,089 --> 01:09:56,090
thực sự đều có chân
trong việc buôn bán chúng.

1188
01:09:57,089 --> 01:09:59,090
Trước thềm hội nghị CITES,

1189
01:09:59,184 --> 01:10:01,185
một cơ chế ra quyết định mới

1190
01:10:01,261 --> 01:10:02,762
đã thành lập hệ thống tập trung

1191
01:10:02,781 --> 01:10:05,782
để tái thiết lập thương mại quốc tế
về ngà voi.

1192
01:10:12,280 --> 01:10:14,280
Bangkok, Thái Lan

1193
01:10:17,502 --> 01:10:19,832
Có rất nhiều loài vật cần bảo tồn.

1194
01:10:21,463 --> 01:10:23,883
Hầu hết những loài xứng đáng
lại không bao giờ được nêu tên.

1195
01:10:26,589 --> 01:10:27,879
Sau một chiến dịch kéo dài 4 năm,

1196
01:10:29,049 --> 01:10:32,049
cuối cùng chúng tôi đã ghi tên
cá đuối vào danh sách

1197
01:10:32,139 --> 01:10:34,679
trong hội nghị CITES năm 2013.

1198
01:10:35,059 --> 01:10:36,809
Thứ mà tôi muốn
cho các ông bà xem đây là 1 đoạn phim

1199
01:10:36,889 --> 01:10:38,059
thể hiện công việc
chúng tôi đang tiến hành.

1200
01:10:39,139 --> 01:10:41,059
Hầu hết mọi người đều nói
bạn không thể đánh bại đồng tiền.

1201
01:10:41,649 --> 01:10:42,769
Bạn không thể đánh bại chính trị.

1202
01:10:42,859 --> 01:10:45,149
Không thể chiến thắng những thứ đó
chỉ với một chút cảm hứng và hi vọng.

1203
01:10:45,649 --> 01:10:48,109
Nên chúng tôi phải dùng cách
truyền bá ra xã hội

1204
01:10:48,189 --> 01:10:49,399
để thu hút sự chú ý
cho những loài vật đó.

1205
01:10:49,489 --> 01:10:51,199
Tôi nghĩ chúng ta đang sống
trong một thế giới đầy hình ảnh.

1206
01:10:52,359 --> 01:10:54,279
Hình ảnh rất có sức mạnh.

1207
01:10:55,989 --> 01:10:57,449
Vì bạn có thể đi vào 1 căn phòng,

1208
01:10:57,539 --> 01:10:59,249
nơi người ta có thể nói
đến 15 thứ tiếng khác nhau.

1209
01:10:59,329 --> 01:11:03,579
Nhưng nếu bạn đưa cho họ 1 tấm ảnh,
họ sẽ hiểu.

1210
01:11:03,669 --> 01:11:05,459
"Húp từng thìa súp bảo tồn".

1211
01:11:06,129 --> 01:11:08,879
Và đây. Đây là trang nhất báo Hongkong.

1212
01:11:09,985 --> 01:11:11,985
Tôi đề nghị chúng ta
chuyển nhanh tới đề xuất tiếp theo...

1213
01:11:13,328 --> 01:11:15,328
bao gồm cả loài cá đuối Manta
trong Phụ lục 2.

1214
01:11:18,207 --> 01:11:20,207
Đại diện Liên minh châu Âu
và thành viên Croatia

1215
01:11:20,776 --> 01:11:22,776
chúng tôi đồng ý với đề xuất
thêm vào loài cá đuối Manta.

1216
01:11:23,540 --> 01:11:25,540
Nam Phi với tư cách thành viên
cũng đồng quan điểm.

1217
01:11:27,081 --> 01:11:29,081
Trung Quốc...

1218
01:11:29,099 --> 01:11:31,099
... không đồng ý với đề xuất này.
Cảm ơn, bà chủ tịch.

1219
01:11:34,909 --> 01:11:37,119
Chép nó lại đi. Tiến hành thôi.

1220
01:11:39,579 --> 01:11:41,209
- Anh thắt dây an toàn rồi chứ?
- Rồi.

1221
01:11:42,217 --> 01:11:43,717
Chạy thử chương trình
trình chiếu di động.

1222
01:11:45,629 --> 01:11:46,669
Đi 1 vòng thôi.

1223
01:11:50,129 --> 01:11:51,759
Cứ đi tiếp đi, đi tiếp đi.

1224
01:11:57,559 --> 01:11:58,559
Tốt lắm.

1225
01:12:05,149 --> 01:12:06,399
Cô đang quay gì trong xe vậy?

1226
01:12:06,979 --> 01:12:08,939
Có 1 cái đèn trên nóc xe.

1227
01:12:09,029 --> 01:12:10,069
Các cô đang quay gì vậy?

1228
01:12:10,149 --> 01:12:13,029
Chúng tôi đang chụp ảnh
các khu công nghiệp.

1229
01:12:13,149 --> 01:12:14,319
Tại sao lại là các khu công nghiệp?

1230
01:12:15,109 --> 01:12:17,489
Vì bóng phản chiếu của chúng
trên ô tô trông đẹp hơn.

1231
01:12:17,579 --> 01:12:19,239
Chắc ông sẽ muốn làm điều đó
ở chỗ khác đấy.

1232
01:12:19,329 --> 01:12:21,079
Tôi chụp ảnh khói thuốc của anh thì sao?

1233
01:12:21,749 --> 01:12:22,789
Đó không phải là hút thuốc.

1234
01:12:22,869 --> 01:12:24,329
Vậy đó là gì?

1235
01:12:24,419 --> 01:12:25,499
Đó là hơi nước.

1236
01:12:25,579 --> 01:12:27,129
Vậy chúng tôi quay hơi nước của anh,
được chứ?

1237
01:12:27,209 --> 01:12:28,289
Không.

1238
01:12:29,459 --> 01:12:34,219
Tôi muốn mọi người hiểu rằng
chúng ta là thế hệ duy nhất còn lại

1239
01:12:34,299 --> 01:12:36,259
có thể cứu được những loài động vật này.

1240
01:12:37,389 --> 01:12:40,719
Sẽ không còn thế hệ tương lai nào nữa
để trông mong họ đến cứu chúng ta.

1241
01:12:41,679 --> 01:12:42,679
Chỉ có chúng ta thôi.

1242
01:12:45,014 --> 01:12:47,014
Chúng ta không đồng lòng.

1243
01:12:47,581 --> 01:12:49,581
Kỹ thuật, xin hãy thể hiện kết quả đi.

1244
01:12:55,465 --> 01:12:57,465
Đồng ý: 91, không đồng ý: 39

1245
01:13:04,119 --> 01:13:05,289
Ổn rồi.

1246
01:13:10,459 --> 01:13:11,959
Cách duy nhất
bạn có thể tác động để thay đổi

1247
01:13:12,049 --> 01:13:13,459
một cộng đồng xa xôi như Lamakera

1248
01:13:14,259 --> 01:13:16,299
là giới thiệu một giải pháp thay thế.

1249
01:13:19,099 --> 01:13:20,349
Với chiến thắng tại CITES,

1250
01:13:20,429 --> 01:13:23,469
chúng tôi thành công trong việc
ghi danh cá đuối vào danh sách bảo vệ.

1251
01:13:24,019 --> 01:13:27,769
Điều đó dẫn tới lệnh cấm quốc gia
về săn bắt cá đuối

1252
01:13:27,849 --> 01:13:29,059
trên toàn lãnh thổ Indonesia.

1253
01:13:29,149 --> 01:13:30,859
Trên thực tế, làm bất cứ 1 con nào
bị thương cũng là trái luật.

1254
01:13:31,189 --> 01:13:32,979
Và có thể bị phạt 1 năm tù.

1255
01:13:34,069 --> 01:13:36,779
Điều luật đó
đã tạo ra những tiềm năng mới.

1256
01:13:37,159 --> 01:13:40,949
Đúng vậy, đó là rạp chiếu,
máy chiếu của chúng tôi.

1257
01:13:41,029 --> 01:13:44,789
Vậy thì điện đâu?

1258
01:13:45,499 --> 01:13:47,289
Và trong thế giới bảo tồn,

1259
01:13:48,249 --> 01:13:51,289
những cơ hội
và những cánh cửa nhỏ mà bạn mở ra

1260
01:13:52,419 --> 01:13:54,669
thường dẫn tới
những khoảnh khắc không ngờ.

1261
01:14:00,049 --> 01:14:03,349
Giờ điều này có tác dụng hay không,
đó là bước tiếp theo.

1262
01:14:39,694 --> 01:14:41,694
Tôi là ngư dân.

1263
01:14:42,965 --> 01:14:44,965
Nếu chúng tôi còn săn bắt cá đuổi
theo cách này,

1264
01:14:47,567 --> 01:14:49,567
tôi bi quan rằng sẽ chẳng còn cá đuối

1265
01:14:52,236 --> 01:14:54,236
và thậm chí chúng có thể tuyệt chủng.

1266
01:14:55,633 --> 01:14:57,633
Chúng tôi không muốn điều đó xảy ra.

1267
01:15:00,106 --> 01:15:02,106
Chúng tôi sẽ giảm săn bắt cá đuối

1268
01:15:06,286 --> 01:15:08,286
để thế hệ sau
còn biết cá đuối trông ra sao.

1269
01:15:18,009 --> 01:15:19,209
Lamakera.

1270
01:15:23,509 --> 01:15:24,889
Đó là làng của chúng ta.

1271
01:15:41,109 --> 01:15:43,609
Chúng tôi muốn họ
có một cái nhìn hoàn toàn mới

1272
01:15:44,409 --> 01:15:45,619
rằng thứ mà họ lôi ra khỏi nước

1273
01:15:45,699 --> 01:15:47,329
họ nhìn thấy mỗi ngày, họ đâm mỗi ngày

1274
01:15:47,409 --> 01:15:50,039
là thứ đáng được sống
hơn nhiều so với phải chết.

1275
01:15:54,749 --> 01:15:57,129
Ý định của việc
chuyển từ nền văn hoá săn bắt

1276
01:15:57,209 --> 01:16:00,089
tới nền văn hoá du lịch,
nhìn bề ngoài thì thật kì dị.

1277
01:16:01,589 --> 01:16:05,719
Nhưng chúng tôi cho họ thấy
những câu chuyện thành công
của chúng tôi ở các vùng khác.

1278
01:16:07,719 --> 01:16:09,809
Những nơi trên thế giới vốn nhỏ bé

1279
01:16:09,889 --> 01:16:10,889
và giờ đang phát triển thịnh vượng.

1280
01:16:20,779 --> 01:16:23,149
Những đứa bé này sẽ thực sự
được tác động rất nhiều.

1281
01:16:23,239 --> 01:16:25,489
Chúng sẽ trở thành
hướng dẫn viên trong tương lai.

1282
01:16:28,739 --> 01:16:30,289
Chúng tôi chỉ đưa tới một thông điệp.

1283
01:16:33,039 --> 01:16:34,079
Mọi chuyện tuỳ vào họ.

1284
01:17:00,209 --> 01:17:01,799
Có thứ gì trên trời kìa.

1285
01:17:11,139 --> 01:17:12,599
Ồ, đẹp đấy.

1286
01:17:20,609 --> 01:17:22,359
Chúng ta có thể khiến chuyện này xảy ra.

1287
01:17:24,449 --> 01:17:27,619
Chúng ta đang phải đối mặt
với ngày càng nhiều các vụ tuyệt chủng,

1288
01:17:28,869 --> 01:17:31,489
chúng ta cần nhiều hơn nữa
những tinh thần bất khuất như thế này.

1289
01:17:35,919 --> 01:17:40,839
Chúng ta cần nhiều người hơn nữa
biết rằng hành động là xứng đáng.

1290
01:17:45,129 --> 01:17:47,389
Những lựa chọn nhỏ bé
hàng ngày của chúng ta

1291
01:17:48,139 --> 01:17:51,719
có thể đưa tới một thế giới
mà tất cả chúng ta đều mong muốn.

1292
01:18:05,674 --> 01:18:07,674
Trụ sở Liên hợp quốc
New York

1293
01:18:23,586 --> 01:18:25,586
Cả thế giới đang hát...

1294
01:18:32,476 --> 01:18:34,476
nhưng chúng ta ngừng lắng nghe.

1295
01:19:09,589 --> 01:19:11,509
<i>♪Từ xa♪</i>

1296
01:19:11,849 --> 01:19:15,309
<i>♪vạn dặm♪</i>

1297
01:19:15,849 --> 01:19:17,849
<i>♪trở về nhà♪</i>

1298
01:19:18,229 --> 01:19:20,269
<i>♪Từ xa♪</i>

1299
01:19:21,149 --> 01:19:23,939
<i>♪vạn dặm♪</i>

1300
01:19:24,019 --> 01:19:25,729
Có một thiền sư tại Nhật Bản.

1301
01:19:27,319 --> 01:19:29,109
Ông ấy có một câu nói
thực sự làm tôi ấn tượng sâu sắc.

1302
01:19:30,529 --> 01:19:33,619
"Thắp một ngọn nến
tốt hơn nhiều việc nguyền rủa bóng đêm".

1303
01:19:38,409 --> 01:19:41,459
Có rất nhiều người chỉ ngồi và nói:
"Chúng ta tiêu đời rồi".

1304
01:19:42,169 --> 01:19:43,499
hoặc "Sao phải quan tâm?"

1305
01:19:48,049 --> 01:19:49,049
Nhưng các bạn có biết không?

1306
01:19:49,629 --> 01:19:51,719
Ngọn nến đó.
Ngọn nến đó mang một ý nghĩa nào đó.

1307
01:19:54,809 --> 01:19:56,389
Bởi vì chỉ với 1 ngọn nến đó thôi,

1308
01:19:56,469 --> 01:19:58,099
có thể một ai khác
đang cầm nến sẽ có thể tìm thấy bạn.

1309
01:20:01,849 --> 01:20:03,939
Và tôi nghĩ
đó là khi hành động được bắt đầu.

1310
01:20:16,159 --> 01:20:17,579
Tôi biết mọi chuyện
nghe có vẻ quá choáng ngợp,

1311
01:20:19,619 --> 01:20:23,499
nhưng nếu chúng ta bắt đầu chỉ với
một việc, là sẽ bắt đầu cả 1 hành động.

1312
01:20:26,209 --> 01:20:27,749
<i>♪Đôi tay♪</i>

1313
01:20:28,169 --> 01:20:31,129
<i>♪Mở rộng vòng tay♪</i>

1314
01:20:31,719 --> 01:20:33,429
<i>♪Loài người♪</i>

1315
01:20:33,839 --> 01:20:36,969
<i>♪Loài người tạo ra loài người♪</i>

1316
01:20:37,219 --> 01:20:39,009
<i>♪Những ngọn núi♪</i>

1317
01:20:39,429 --> 01:20:42,639
<i>♪Chúng ta có thể chuyển dời chúng♪</i>
Nếu chúng ta ngừng mua những loài vật
đang bị nguy hiểm,
người ta sẽ ngừng bán chúng.

1318
01:20:42,769 --> 01:20:48,069
<i>♪Nào, cùng nhau ta có thể thành công♪</i>
Từ cuộc vận động của Wild Aids về không dùng
vây cá mập được phát hành ở Trung Quốc,
nhu cầu về vây cá mập đã giảm 70%.

1319
01:20:48,149 --> 01:20:52,489
<i>♪Cùng nhau, chúng  ta có thể♪</i>

1320
01:20:53,109 --> 01:20:57,779
<i>♪Hãy nắm tay tôi♪</i>

1321
01:20:57,869 --> 01:20:59,789
<i>♪Giờ tôi sẽ không đứng
trong bóng tối nữa♪</i>

1322
01:20:59,869 --> 01:21:03,579
<i>♪Cùng nhau, chúng ta có thể♪</i>

1323
01:21:03,709 --> 01:21:06,669
<i>♪Hãy thắp sáng ngọn nến của bạn
và đứng lên♪</i>

1324
01:21:06,749 --> 01:21:08,959
<i>♪Vì những loài vật đã tồn tại
trước cả con người♪</i>

1325
01:21:09,049 --> 01:21:10,799
<i>♪Giờ tôi sẽ không đứng
trong bóng tối nữa♪</i>

1326
01:21:10,879 --> 01:21:12,589
<i>♪Thắp sáng một ngọn nến♪</i>

1327
01:21:14,299 --> 01:21:19,179
<i>♪Tốt hơn là nguyền rủa bóng đêm♪</i>
Nếu mỗi người Mỹ không dùng thịt
và pho mát chỉ 1 ngày trong tuần
trong cả năm, sẽ tương đương bỏ 7,6 triệu
chiếc xe không lưu thông trên đường.

1328
01:21:21,639 --> 01:21:24,309
<i>♪Thắp sáng một ngọn nến♪</i>

1329
01:21:25,269 --> 01:21:30,149
<i>♪Tốt hơn là nguyền rủa bóng đêm♪</i>

1330
01:21:32,529 --> 01:21:34,399
<i>♪Những hơi thở♪</i>

1331
01:21:34,529 --> 01:21:38,319
<i>♪Hãy cảm ơn vì những gì chúng đã cho ta♪</i>

1332
01:21:38,409 --> 01:21:39,779
<i>♪Hãy lắng nghe♪</i>

1333
01:21:40,039 --> 01:21:43,749
<i>♪Những bài hát tôi đang hát vang♪</i>
Lắp đặt pin mặt trời ở nhà bạn, mỗi năm

1334
01:21:43,829 --> 01:21:48,209
<i>♪Chúng ta có thể làm gì đó,
hoặc không gì cả♪</i>
sẽ tiết kiệm đủ năng lượng để lái xe
đi hơn nửa vòng trái đất.

1335
01:21:49,169 --> 01:21:51,049
<i>♪Nên hãy đến đây nào♪</i>

1336
01:21:51,339 --> 01:21:54,879
<i>♪Hãy đứng vào hàng và tiến lên♪</i>

1337
01:21:54,969 --> 01:21:59,219
<i>♪Cùng nhau, chúng ta có thể♪</i>

1338
01:21:59,299 --> 01:22:04,309
<i>♪Hãy nắm tay tôi♪</i>

1339
01:22:04,389 --> 01:22:06,349
<i>♪Giờ tôi sẽ không đứng trong bóng tối♪</i>

1340
01:22:06,439 --> 01:22:10,269
<i>♪Cùng nhau, chúng ta có thể♪</i>

1341
01:22:10,359 --> 01:22:12,689
<i>♪Hãy thắp sáng ngọn nến và đứng lên♪</i>

1342
01:22:13,189 --> 01:22:15,359
<i>♪Vì những loài vật đã tồn tại
trước cả con người♪</i>
Khi chính phủ đầu tư năng lượng tái tạo,
họ có thể thay đổi nền kinh tế.

1343
01:22:15,449 --> 01:22:17,109
<i>♪Giờ tôi sẽ không đứng trong bóng tối♪</i>
Ngày nay, Đức có 30% năng lượng tái tạo.

1344
01:22:17,239 --> 01:22:19,409
<i>♪Thắp sáng một ngọn nến♪</i>
Đến năm 2050 sẽ là 80%.

1345
01:22:20,989 --> 01:22:25,539
<i>♪Tốt hơn là nguyền rủa bóng đêm♪</i>
Hãy bầu cho những ứng cử viên
bảo vệ môi trường.

1346
01:22:27,709 --> 01:22:30,539
<i>♪Thắp sáng một ngọn nến♪</i>

1347
01:22:31,919 --> 01:22:36,589
<i>♪Tốt hơn là nguyền rủa bóng đêm♪</i>

1348
01:22:39,299 --> 01:22:42,549
<i>♪Thắp sáng một ngọn nến♪</i>

1349
01:22:43,309 --> 01:22:48,019
<i>♪Tốt hơn là nguyền rủa bóng đêm♪</i>
Bắt đầu với một việc

1350
01:22:50,059 --> 01:22:52,979
<i>♪Thắp sáng một ngọn nến♪</i>
Hãy tự tìm lấy cách của bạn.

1351
01:22:53,899 --> 01:22:56,439
<i>♪Tốt hơn là nguyền rủa bóng đêm♪</i>

1352
01:23:01,669 --> 01:23:21,669
Dịch phụ đề: homesub.vn
facebook.com/homesub
Biên tập, dịch hardsub: tonthatduc